Last Updated on January 30, 2024 by Neelam Singh
સારાંશ
એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે મેથી ખાવાથી ડાયાબિટીસ અને પથરીનો નિકાલ થાય છે. અમે આ દાવાની તપાસણી કરી અને જાણવા મળ્યું કે આ દાવો મોટેભાગે ખોટો છે.
દાવો
એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે,
‘સૌથી પહેલા તમને જણાવી દઈએ કે મેથીના દાણા પાણીમાં પલાળીને ખાવાથી ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે….તમને જણાવી દઈએ કે મેથીના દાણાને 1 મહિના સુધી સતત પીવાથી કીડની સ્ટોન ની સમસ્યા પણ ખતમ થઈ જશે’
ફેક્ટ ચેક
મેથી શું છે?
મેથી એ કડવા દાણા અને સુગંધિત પાંદડાઓવાળી જડીબુટ્ટી છે જેનો ઉપયોગ રસોઈ અને પરંપરાગત દવાઓમાં થાય છે. તેના બીજનો ઉપયોગ વિવિધ વાનગીઓમાં મસાલા તરીકે થાય છે.
શું એ સાચું છે કે મેથી ખાવાથી ડાયાબિટીસ મટે છે?
એમ ચોક્કસ ન કહી શકાય. જ્યારે મેથીનો (Trigonella foenum-graecum) તેના સંભવિત સ્વાસ્થ્ય લાભો માટે અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે. એ નોંધવું અગત્યનું છે કે મેથી ડાયાબિટીસ અથવા કિડનીની પથરી માટેનો ચોક્કસ ઉપચાર નથી. આવી પરિસ્થિતિઓ વખતે પુરાવા-આધારિત તબીબી સલાહ અને સારવાર પર આધાર રાખવો મહત્વપૂર્ણ છે.
લોહીમાં શર્કરાના સ્તરને નિયંત્રિત કરવા અને પાચનમાં મદદ કરવા માટે મેથીનો પરંપરાગત રીતે કેટલીક સંસ્કૃતિઓમાં ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. કેટલાક અભ્યાસોએ પણ સૂચવ્યું છે કે મેથી રક્તમાં શર્કરાના નિયમન પર સકારાત્મક અસર કરી શકે છે, કારણ કે તેમાં દ્રવ્ય ફાઇબર અને સંયોજનો હોય છે જે ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતાને સંભવિતપણે અસર કરી શકે છે.
ભલે આ બાબતે સંશોધન ચાલુ હોય પણ જ્યાં સુધી તેના પરિણામો સામે ન આવે ત્યાં સુધી મેથીને ડાયાબીટીસ માટેની એક માત્ર સારવાર તરીકે ન જોવી જોઈએ. અમુક અભ્યાસોએ ભલે મેથીને રક્તમાં શર્કરા નિયંત્રણ માટે અસરકારક ગણી છે. ત્યારે આ નોંધવું મહત્વનું છે કે તે મેથી ડાયાબીટીસનો ઉપચાર નથી.મેથીમાં સક્રિય સંયોજનો, જેમ કે દ્રાવ્ય ફાયબર અને અમુક છોડના રસાયણો, એ ઇન્સ્યુલિન સંવેદનશીલતા અને ગ્લુકોઝ ચયાપચય પર સંભવિત અસરો દર્શાવે છે. જો કે, આ અસરો ઘણીવાર સામાન્ય હોય છે, અને ડાયાબિટીસની એકમાત્ર સારવાર તરીકે તે પ્રશ્નો ઉભા કરે છે.
જો તમને ડાયાબિટીસ હોય, તો તમારી સ્થિતિનું સંચાલન કરવા માટે તમારા નજીકના ડોક્ટર સાથે કામ કરવું મહત્વપૂર્ણ છે. આમાં દવા, આહારમાં ફેરફાર, નિયમિત કસરત અને જીવનશૈલીમાં ફેરફારનો સમાવેશ થઈ શકે છે. ફક્ત મેથી અથવા અન્ય કોઈપણ કુદરતી ઉપાય પર આધાર રાખવાથી અનિયંત્રિત બ્લડ સુગર લેવલ અને અન્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
શું એ સાચું છે કે મેથી ખાવાથી કિડનીની પથરી મટે છે?
એમ ચોક્કસ ન કહી શકાય. કિડનીની પથરી અંગે, આ દાવાને સમર્થન આપવા માટે મર્યાદિત વૈજ્ઞાનિક પુરાવા છે કે મેથી કિડનીની પથરીને ઓગાળી શકે છે. મૂત્રપિંડની પથરી સામાન્ય રીતે પેશાબમાં રહેલા વિવિધ ખનિજો અને ક્ષારમાંથી બને છે અને તેની સારવાર કદ, સ્થાન અને રચના જેવા પરિબળો પર આધારિત છે. મેથી કિડનીની પથરીને ઓગાળી શકે છે તેવા દાવાને મજબૂત વૈજ્ઞાનિક પુરાવાઓ દ્વારા સમર્થન મળતું નથી. મૂત્રપિંડની પથરી સામાન્ય રીતે ખનિજો અને ક્ષારમાંથી બને છે જે પેશાબની નળીમાં સ્ફટિકીકરણ કરે છે. કિડનીની પથરીની સારવાર પથરીના કદ, રચના અને સ્થાન જેવા પરિબળો પર આધાર રાખે છે.
જ્યારે મેથી તેના મૂત્રવર્ધક ગુણધર્મો અને પેશાબના પ્રવાહમાં વધારો કરવાની સંભવિત ક્ષમતાને કારણે કિડનીના સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલાક સંભવિત લાભો ધરાવે છે, તે કિડનીની પથરી ઓગળવા માટે સાબિત સારવાર નથી. સારવારના વિકલ્પોમાં તબીબી હસ્તક્ષેપ, આહારમાં ફેરફાર, હાઇડ્રેશન અને ચોક્કસ પરિસ્થિતિના આધારે અન્ય યોગ્ય પગલાં શામેલ હોઈ શકે છે.
અમે દાવા વિશે ડૉ. ગણેશ શ્રીનિવાસ પ્રસાદ પી, MBBS, DNB (ઇન્ટરનલ મેડિસિન) અને DrNB (નેફ્રોલોજી), કન્સલ્ટન્ટ નેફ્રોલોજિસ્ટ અને ટ્રાન્સપ્લાન્ટ ફિઝિશિયન, નારાયણ હેલ્થ સિટી, બેંગલુરુને પૂછ્યું. તેમણે માહિતી આપી, “ભૂતકાળમાં મેથીના દાણા સ્વાસ્થ્ય માટે સારા માનવામાં આવતા હતા, ખાસ કરીને ડાયાબિટીસ માટે. પરંતુ ત્યાં ઘણા અભ્યાસો નથી, અને પરિણામો દરેક માટે સમાન નથી. આનું કારણ એ છે કે ડાયાબિટીસ દરેક વ્યક્તિ માટે અલગ છે. ટાઈપ 1 ડાયાબિટીસને ઇન્સ્યુલિનની જરૂર હોય છે, જ્યારે ટાઈપ 2 ડાયાબિટીસમાં ઘણા પરિબળો ભાગ ભજવતા હોય છે, તેથી એક સારવાર બધા માટે કામ નથી કરતી. મેથી હંમેશા ડાયાબિટીસમાં મદદ ન કરી શકે, તેથી તમારા નજીકના ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી મહત્વપૂર્ણ છે. ડાયાબિટીસની વહેલી તકે કાળજી લેવાથી કિડનીની બીમારી, હ્રદયરોગ અને કિડનીની પથરી જેવી સમસ્યાઓથી બચી શકાય છે.”
તેમણે વધુમાં કહ્યું, “ઉષ્ણકટિબંધીય દેશોમાં, ભેજને કારણે કિડનીમાં પથરી સામાન્ય છે. કિડની પત્થરોના વિવિધ પ્રકારો છે, અને તે વિવિધ રીતે રચાય છે. ઘણીવાર તે હોર્મોન સમસ્યાઓ અથવા ચેપને કારણે રચાય છે. પણ એકવાર કિડનીમાં પથરી થઈ જાય તે પછી તેમાંથી છુટકારો મેળવવો મુશ્કેલ છે, જો કે તમે નવી પથરીઓ બનતી રોકવા માટેના પગલાં લઈ શકો છો. દરેક પ્રકારના પથરીની સારવાર અલગ-અલગ હોય છે. એવો કોઈ પુરાવો નથી કે મેથીના દાણા કોઈપણ પ્રકારની કિડની સ્ટોનને રોકી શકે છે. તેના બદલે, કિડનીની સમસ્યાવાળા લોકોએ જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરવો જોઈએ જેમ કે વજન ઘટાડવું, મીઠું ઓછું ખાવું, કેલ્શિયમ યુક્ત ખોરાક લેવો, ઓક્સાલેટ યુક્ત ખોરાક ટાળવો અને પુષ્કળ પાણી પીવું. જો તમને યુરિક એસિડની પથરીનું જોખમ હોય, તો માંસ, ખાંડ, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ પર કાપ મુકો અને આલ્કોહોલ, ધૂમ્રપાન છોડી દો.
ટૂંકમાં, મેથીના કેટલાક સંભવિત સ્વાસ્થ્ય લાભો હોઈ શકે છે અને તેને સંતુલિત આહારના ભાગ રૂપે સમાવી શકાય છે. જો કે, તે ડાયાબિટીસ અથવા કિડનીની પથરી માટેનો જાદુઈ ઈલાજ નથી. આ બંને ગંભીર તબીબી પરિસ્થિતિઓ છે જેને સારવાર અને વ્યવસ્થાપન માટે વ્યાપક અને પુરાવા-આધારિત અભિગમની જરૂર હોય છે. હંમેશા લાયક આરોગ્યસંભાળ વ્યાવસાયિકો પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવો અને સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ સાથે કામ કરતી વખતે તબીબી હસ્તક્ષેપ પર આધાર રાખો.
ઘરગથ્થુ ઉપચારો અને તે ઉપચારોનો ડાયાબિટીસ અને પથરી જેવા રોગને લગતી ઘણી ગેરસમજ તથા ખોટી માહિતી ફરી રહી છે. આ પહેલીવાર નથી જ્યારે અમે ડાયાબિટીસ અથવા કિડનીની પથરીના ઈલાજ સાથે ઝડપી ઘરગથ્થુ ઉપચારને જોડતા અસંગત દાવાઓનો સામનો કર્યો હોય. અગાઉ, અમે એક દાવામાં ઓકરા ડાયાબિટીસને મટાડે છે તેને ખોટો સાબિત કર્યો હતો.બીજા એક દાવામાં, બ્રાહ્મી ડાયાબિટીસને મટાડી શકે છે તેવી પાયાવિહોણી કલ્પનાને નકારી હતી. કિડનીની પથરીના સંદર્ભમાં, મધ સાથે કાલાંચો પિન્નાટાના છોડનો ઉપયોગ કરવાથી પિત્તાશયની સારવાર થઈ શકે છે, એ માન્યતાને પણ નકારી છે કે. આ ઉપરાંત,દહીં, મધ અને લીંબુનું મિશ્રણ પિત્તાશયની પથરી મટાડી શકે તે દાવાને પણ ખોટો સાબિત કર્યો છે. તેથી, તબીબી સારવાર પર આધાર રાખવો અને સચોટ માહિતી માટે ડોક્ટરનો સંપર્ક કરવો એ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.
Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.
