Home Blog

तथ्य जाँच : काँचो प्याजको सेवनले मधुमेह र पत्थरी निको हुन्छ?

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको सामग्री फेला परेको छ मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा सुझाव फेला परेको छ । काँचो प्याजको सेवनबाट मधुमेह रोग, पत्थरी लगायतका समस्या निको पार्न सकिने दाबी गरिएको छ ।जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी गलत भएको पायौं।

Rating

दाबी

Lokaantar संचार माध्यममा प्रकाशित स्वास्थ्य टिप्समा काँचो प्याजको सेवनले गम्भीर रोगलाई पनि जरैबाट निको पार्ने दाबी गरिएको छ । उक्त टिप्सको एउटा अंश यस्तो छ-

‘भोजनमा वा सलादका रूपमा खाइने प्याज स्वास्थ्यका लागि लाभदायक हुन्छ । केही मानिस स्यान्डविच, चटनी तथा चाटका रूपमा पनि प्याज सेवन गर्छन् । तर प्याज त काँचै खाँदा पनि स्वास्थ्यलाई फाइदा गर्छ । सल्फर, अमिनो एसिड, एन्टीबायोटिक्स, फाइबर, क्यालिस्यम, आयोडिन, फस्फोरस, मिनरल्स र भिटामिनका गुणहरूले भरपूर एक काँचो प्याजको सेवनले गम्भीर रोगलाई पनि जरैबाट सिध्याउँछ । यहाँ हामी प्याजले निको पार्ने चार रोगको चर्चा गर्दैछौं ।’

तथ्य जाँच

मधुमेहका लक्षणहरू के के हुन् ?

मानव शरीरले ग्लुकोज प्रशोधन गर्न बाधा पुगिरहेको अवस्थलाई मधुमेह रोगसँग जोड्न सकिन्छ । मधुमेहले शरीरमा उच्च रक्तचाप निम्त्याउँछ । तिर्खा बढ्नु, भोक लाग्नु र बारम्बार पिसाब लाग्नु र अन्य शारीरिक समस्या देखिनु मधुमेह रोगका लक्षण हुनसक्छन् ।

मधुमेह कस्ता प्रकारका हुन्छन् ?

मधुमेह रोग मुख्य दुई प्रकारका हुन्छन् । पहिलो प्रकारको मधुमेह एक अटोइम्यून रोग हो, जहाँ शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीले प्यान्क्रियाजमा इन्सुलिन उत्पादन गर्ने कोशिकाहरूलाई आक्रमण गर्दछ । यसको मतलब शरीरले इन्सुलिन उत्पादन गर्न पूरै रोक्ने गर्दछ । दोस्रो प्रकारको मधुमेह इन्सुलिन प्रतिरोध (जब कोशिकाहरू इन्सुलिनप्रति कम प्रतिक्रियाशील हुन्छन्) र प्यान्क्रियाजद्वारा इन्सुलिन उत्पादनमा अवरोध लगायतका कारकहरूको संयोजनबाट निम्तिने गर्दछ ।

मृगौलामा पत्थरी हुनुको कारण के हो ?

अर्कोतर्फ मृगौलामा पत्थरी हुनुका सामान्य कारकहरूमा निर्जलीकरण, पिसाबमा क्याल्सियम, अक्सालेट वा युरिक एसिडको उच्च मात्रा, गाउट वा मधुमेह जस्ता चिकित्सा अवस्थाहरू हुन् । यसको उपचारमाएन्टिबायोटिक्स, डाययुरेटिक्स जस्ता केही औषधिहरू प्रयोग गर्न सुझाव दिइन्छ ।

दावी को बारे मा भन्न को लागी वैज्ञानिक प्रमाण के हो?

अर्कोतर्फ प्याजको सेवन मृगौलाको पत्थरीका लागि उपयोगी कि हानिकारक भन्ने विषयमा केही विवादास्पद जानकारीहरू फेला परेका छन् । अर्कोतर्फ फलफूल र तरकारीहरूमा समावेश हुने स्वस्थ आहार सामान्यतया समग्र स्वास्थ्यको लागि लाभदायक नै हुन्छन् । तर, काँचो प्याजले मृगौलाको पत्थरीमा प्रत्यक्ष उपचारात्मक प्रभाव पार्छ भनेर सुझाव दिने कुनैपनि वैज्ञानिक प्रमाण फेला परेनन् । मृगौलाको पत्थरीको उपचारमा सामान्यतया जीवनशैली परिवर्तन, आहार परिमार्जन र कहिलेकाहीँ औषधिहरू चलाउने गरिन्छ ।  

Gastro

माथि उल्लेखित दाबीको विषयमा हामीले आकाश अस्पताल द्वारकाका ग्यास्ट्रोएन्टेरोलॉजिस्ट डा. शरद मल्होत्रासँग परामर्श गर्‍यौँ ।

उनी भन्छन्,‘खानाले मृगौलाको पत्थरी र कोलेस्ट्रोललाई एक हदसम्म कम गर्न सक्छ । यद्यपि रोगीले यी अवस्थाहरू निको पार्न खानामा मात्रै पूर्ण रूपमा भर पर्नुहुँदैन ।’

प्याजले रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्छ ?

त्यसैगरी प्याजले रगतमा चिनीको मात्रालाई नियन्त्रण गर्न सक्छ भन्ने सीमित वैज्ञानिक प्रमाणहरू छन् । प्याज कम ग्लाइसेमिक इन्डेक्स खानेकुरा हो । यसले रक्त शर्कराको स्तरमा अचानक स्पाइक रोक्न मद्दत गर्दछ । यद्यपि, रक्त शर्करा नियन्त्रणको लागि काँचो प्याजको सम्भावित फाइदाहरू पूर्ण रूपमा बुझ्न प्रयाप्त अनुसन्धान हुन बाँकि नै छ । 

Diabetologist

दाबीको विषयमा हामीले मधुमेह रोग विशेषज्ञ डा. रितेश बन्सलसँग पनि परामर्श गर्‍यौँ ।

उनी भन्छन्,‘प्याजमा कम ग्लाइसेमिक इन्डेक्स, कम कार्बोहाइड्रेट सामग्री र एन्टिअक्सिडेन्ट उच्च हुन्छन् । ती सबै चिनी नियन्त्रणको पूरक हुन् । साथै, प्याजमा क्वेर्सेटिन हुन्छ, फ्लाभोनोइड जसले इन्सुलिन संवेदनशीलतालाई सुधार गर्छ, मधुमेह रोगीहरूको लागि एक प्रमुख कारक हो । त्यसैले प्याजले इन्सुलिन जस्तो व्यवहार नगरे पनि चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्न पक्कै पनि सकारात्मक प्रभाव पार्छ ।’

Dietitian

उल्लेखित दाबीको विषयमा हामीले पोषणविद् कामना चौहानसँग परामर्श गर्‍यौँ ।

उनी भन्छिन्,‘काँचो प्याज खाँदा रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ । उचित हेरचाहको अभावमा, अनियमित रक्त शर्कराको स्तरले मृगौला फेल, हृदय जटिलता र मोटोपना निम्त्याउन सक्छ । केही अध्ययनहरूले देखाएका छन् कि काँचो प्याजले हाम्रो रक्त शर्कराको स्तरलाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्दछ किनभने यसमा धेरै फ्लेभोनोइडहरू हुन्छन् जुन एन्टिअक्सिडेन्टको एक वर्ग हो । यसबाहेक प्याजमा फाइबरको मात्रा धेरै हुन्छ, कार्बोहाइड्रेट कम हुन्छ र ग्लाइसेमिक इन्डेक्स पनि हुन्छ । यद्यपि, मानिसहरूले यसलाई उनीहरूको निर्धारित चिकित्सा उपचारको विकल्पका रुपमा प्रयोग गर्नुहुँदैन ।’

नोट:- प्याज सामान्यत: विभिन्न रोगहरुको उपचारसँग सम्बन्धित छ । तरपनि रगतमा ग्लुकोजको स्तर कायम राख्नको लागि चिकित्सकीय सल्लाह खोज्नु आत्यावश्यक हुन्छ । प्याजको सेवनबाट रगतमा चिनीको मात्रा कायम राख्ने प्रयास गर्दा चिकित्सकीय सल्लाह नलिनु खतरनाक हुन सक्छ । जसले गर्दा अपर्याप्त निगरानी, परिणामहरूको गलत व्याख्या, अनुचित औषधि व्यवस्थापनमा थप जटिलताहरू निम्तिन सक्छन् । यसबाहेक, धेरै मात्रामा काँचो प्याजको सेवनले केही व्यक्तिहरूमा पाचन समस्या पनि निम्तिन सक्छ ।

तथ्य जाँच: गाँजाको सेवन र प्रयोगले ​HIV/एड्स, क्यान्सर र क्षयरोग निको हुन्छ?

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्य र गाँजा वनस्पतिसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको पोस्ट फेला परेको छ । उक्त पोस्टमा गाँजा ​एचआईभी/एड्स, क्यान्सर र क्षयरोगको राम्रो औषधी रहेको तथा यसको सेवन र प्रयोगले रोगी कोषहरूको नष्ट हुने र नयाँ स्वस्थ कोषहरू रिजेनेरेट हुने दाबी गरिएको छ । ​जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी गलत भएको पायौं।

Rating

दाबी

गाँजा सचेतना अभियान, लुम्बिनी प्रदेश नेपाल नामक फेसबुक ग्रुपमा दाबीसहितको स्ट्याटस् पोस्ट गरिएको छ । उक्त पोस्टमा गम्भीर रोगहरूको औषधि खर्च वा उपचारमा लाग्ने अर्बौँ रूपैयाँ गाँजालाई प्रयोग गरेर जोगाउन सकिने दाबी गरिएको छ ।  दाबीसहितको स्ट्याटसमा लेखिएको छ- ‘गाँजा HIV AIDS, Cancer, Tuberculosis को राम्रो औषधी हो। गाँजाले पहिला रोगी कोषहरूलाई मार्छ र नयाँ स्वस्थ कोषहरू रिजेनेरेट गरिदिन्छ । गाँजाभित्रको THC र CBD को अनुपात मिलाएर वा कच्चा गाँजा खुवाएर उपचार गरिन्छ । यस्ता रोगहरूको अन्य औषधी खर्च वा उपचारमा लाग्ने गरेको वर्षेनि अर्बौँ रूपैया गाँजालाई प्रयोग गरेर जोगाउन सकिन्छ, Source Bhim Upadhyaya।’

तथ्य जाँच

मारिजुआना के हो?

गाँजा (क्यानाबिस स्याटिभम) एक औषधीय र नसायुक्त गुण भएको फूल फुल्ने वनस्पति हो । हाल विश्वभरी नै यसको व्यापक खेती हुने गरेको पाइन्छ । यस वनस्पतिमा विभिन्न रासायनिक यौगिकहरू समावेश भएका हुन्छन्, जसमा सबैभन्दा उल्लेखनीय THC (delta-9-tetrahydrocannabinol) र CBD (cannabidiol) हुन् । 

गाँजा विभिन्न रूपहरूमा खपत गर्ने गरिन्छ । यसका सुकेका फूल वा पातहरू धुम्रपान गर्न तथा खानेकुराहरू (भांगको अर्क समावेश गरिएको खाना), कन्सेन्ट्रेट प्रयोग गर्ने वा यसलाई सामयिक रूपमा प्रयोग गर्ने गरिन्छ ।  यद्यपी यसको वैधानिकता र नियमन विभिन्न देशहरू र क्षेत्रहरूमा फरक-फरक छन् । 

गाँजा र यसको यौगिकहरूमा चलिरहेको अनुसन्धान के हो?

गाँजा र यसको यौगिकहरू (जस्तै THC र CBD) को सम्भावित चिकित्सा प्रयोगहरूमा निरन्तर अनुसन्धान भइरहेको छ । गाँजामा पाइने क्यानाबिनोइडहरूमा उपचारात्मक प्रभावहरू हुन सक्ने केही अध्ययनहरूले सुझाव दिएका छन् । तर, ​​एचआईभी/एड्स, क्यान्सर र क्षयरोगको सन्दर्भमा गाँजामा गरिएका सबै अनुसन्धान अपूर्ण छन् ।

गाँजाको प्रयोगको बारेमा वैज्ञानिक निष्कर्ष के हो?

गाँजा प्रयोग गर्दा तथा गाँजामा रहेको THC र CBD ले ​​एचआईभी/एड्स, क्यान्सर र क्षयरोग जस्ता गम्भीर रोगहरूको लागि अन्य स्थापित उपचारहरू विधिलाई प्रतिस्थापन गर्न सकिन्छ भन्ने विचारलाई प्रमाणित गर्ने बलियो वैज्ञानिक प्रमाणहरू फेला परेनन् ।

Radiation Oncologist

माथि उल्लेखित दाबीको विषयमा हामीले डा. सार्थक मोहरिर, प्रमुख विकिरण ओन्कोलोजिस्ट अपोलो क्यान्सर सेन्टर, बिलासपुर, सँग परामर्श गर्‍यौँ ।उनले भने,‘गाँजा  कुनै पनि आधुनिक औषधिको अंश होइन । मलाई थाहा भएको कुनै पनि क्यान्सर उपचारको लागि आहारमा मात्र भर परिँदैन । हामीसँग उचित अनुसन्धान छैन जसले प्रमाणित गर्दछ कि गाँजाले कुनै पनि रूपको क्यान्सर निको गर्छ कि सक्दैन । थोरै प्रमाणहरूले टेट्राहाइड्रोकानाबिनोल (THC) जस्ता गाँजा उत्पादनहरूले क्यान्सरको दुखाइ र केमोथेरापी प्रेरित वाकवाकीमा मद्दत गर्न सक्छ। तर, क्यान्सर रोगीहरूले विशेषज्ञसँग परामर्श नगरी गाँजा सेवन गर्नु हुँदैन ।’

गाँजा ​एचआईभी/एड्स, क्यान्सर र क्षयरोगको राम्रो औषधी रहेको तथा यसको सेवन र प्रयोगले रोगी कोषहरूको नष्ट हुने र नयाँ स्वस्थ कोषहरू रिजेनेरेट हुने दाबीलाई प्रमाणित गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण फेला परेनन् । एचआईभी/एड्स, क्यान्सर र क्षयरोगीहरुले विशेषज्ञ डाक्टरसँग परामर्श नगरी गाँजा सेवन गर्नु हुँदैन । 


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.


तथ्य जाँच: हरियो बोडी खाँदा फोक्सोको दाग हट्छ?

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको सामग्री फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा हरियो बोडीलाई ३५ दिनसम्म खालीपेट सेवन गर्दा फोक्सोमा भएको दाग हट्ने दाबी गरिएको छ ।जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी आंशिक गलत भएको पायौं।

rating

दाबी

Uddhav_ghimire नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा हरियो बोडीको दृश्य देख्न सकिन्छ । साथै उक्त भिडियोमा रहेको थमनेलमा ‘फोक्सोको दाग छ, बोडी खानुस्’ भनिएको छ ।  

त्यसैगरी दाबीसहितको अडियोमा भनिएको छ- ‘कोरोना लागेर दुख पाउँनुभएको साथीहरू, तपाईंको फोक्सोमा असर परेको छ ? त्यसलाई क्लियर गर्नका लागि, फोक्सोमा भएको दाग हटाउनका लागि हामीले देखाएको बोडी, काँचो बोडी, भर्खरै-भर्खरै गेडा बस्न लागेको बोडी करम करम बोक्रैसँग खाने । असार-साउनमा पनि पाउँछ, कात्तिक-मंसिरमा पनि पाउँछ । खाना खानुभन्दा आधा घण्टाअघि खानु, ३५ दिनसम्म खानुस् फोक्सोमा भएको दाग हटाउँछ ।’  

तथ्य जाँच

३५ दिनसम्म खालीपेट हरियो बोडी (Green Cowpea) खाँदा फोक्सोको दाग वा फोक्सोसँग सम्बन्धित समस्याहरू निको हुन्छ भन्ने दाबीलाई समर्थन गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण फेला परेन । यद्यपी हरियो बोडी प्रोटीन, फाइबर, भिटामिन र खनिज जस्ता पोषक तत्वहरूको राम्रो स्रोत हो । 

हरियो बोडी के हो?

हरियो बोडी भिग्ना अनगुइकुलाटा प्रजातिको तरकारी हो । यो जीनस विग्नाको काउपिया उपसमूहको सदस्य हो । मानव स्वास्थ्यका लागि हरियो बोडी अत्यधिक पौष्टिक हुन्छ । यसमा प्रोटीन, फाइबर, भिटामिनहरू (जस्तै फोलेट, भिटामिन ए, र भिटामिन सी), खनिजहरू (आयरन, पोटासियम र म्याग्नेसियम सहित) र एन्टिअक्सिडेन्टहरू पाइन्छन् ।

के हो बोडीले फोक्सोको दाग? र यो कहाँबाट आयो?

साथै ‘बोडीले फोक्सोको दाग हटाउँछ’ भन्ने वाक्यांशको कुनै विशिष्ट चिकित्सा परिभाषा छैन र यो दाबी अस्पष्ट छ । फोक्सोको इमेजिङ परीक्षण (जस्तै एक्स-रे वा सीटी स्क्यान) मा देखिएका असामान्य निष्कर्षहरूको रूपमा फोक्सोको दागलाई व्याख्या गर्न सकिन्छ । यसमा फोक्सोको नोड्युलहरू, सङ्क्रमणहरू देखाउने दागहरू वा अन्य असामान्यताहरू समावेश गरिन्छ ।

हरियो बोडीलाई ३५ दिनसम्म खालीपेट सेवन गर्दा फोक्सोमा भएको दाग हट्छ भन्ने दाबीलाई प्रमाणित गर्ने विश्वसनीय वैज्ञानिक प्रमाण फेला परेन । फोक्सोका समस्याहरूको लागि उचित चिकित्सा निदान र उपचार बिना आहार परिवर्तनहरूमा मात्र भरपर्नु प्रभावकारी वा सुरक्षित नहुनसक्छ ।


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.


तथ्य जाँच: घरेलु उपचार विधिबाटै मृगौलाको पत्थरी पगाल्न सकिन्छ?

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको सामग्री फेला परेको छ मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा फेला परेको छ। उक्त सामग्रीमा घरेलु उपचार विधिबाटै मृगौलामा भएको पत्थरी (ढुंगा-बालुवा) लाई पगाल्न सकिने दाबी गरिएको छ। जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी गलत भएको पायौं।

Rating

दाबी

जानिराखौ जानिराखौ नामक फेसबुक पेजमा पोस्ट गरिएको सामग्रीमा एउटा लामो स्ट्याटस लेखिएको छ । उक्त पोस्टमा एक कप फिरफिरे फलको सिरप, २५० एम एल जैतुनको तेल, २५० ग्राम कागति, २५० ग्राम अजमोदको जरा, २५० ग्राम महको प्रयोगले मृगौलामा भएको पत्थरी (ढुंगा-बालुवा)लाई पगाल्न सकिने दाबी गरिएको छ । उक्त स्ट्याटसको एउटा अंश यस्तो छ- 

मानव मृगौला तथा पित्त थैलीमा ढुंगा वा बालुवा देखिनु आजभोली अनौठो कुरा रहेन। मृगौला तथा पित्त थैलीमा जम्मा भएका ढुंगालाई अपरेशन तथा आधुनिक प्रविधीद्धारा उपचार गर्नु भन्दा पनि प्राकृतिक उपचारको माध्यमबाट सजिलै पार पाउन पाए हुन्थ्यो भन्ने चाहना सबैको हुन्छ । अपरेशन नै नगरि मृगौला तथा पित्त थैलीमा हुने ढुंगा वा बालुवालाई भरपर्दो प्राकृतिक उपचारको माध्यमबाट कसरि छुटकारा पाउन सकिएला भन्ने जिज्ञासा हामीमा हुनु स्वभाविकै हो । तसर्थ डीसिनेपालमा प्रकासित यस लेखको सहयोगले मृगौला तथा पित्त थैलीमा जम्मा भएका ढुंगा तथा बालुवा बाट सजिलै छुटकारा पाउने बिधिका बारेमा जानकारी प्राप्त गर्नु भई लाभ उठाउनु हुनेछ भन्ने हामीले आशा गरेका छौं । उपचारका लागि चाहिने सरदामहरु: 

१) एक कप फिरफिरे फलको सिरप ( Maple Syrup) र २५० ग्राम खैरो चिनीको धुलो तयार पार्नुहोस् ।
२) २५० एम एल जैतुनको तेल (olive oil) लिनुहोस् ।
३) २५० ग्राम कागति लिनुहोस् ।
४) २५० ग्राम अजमोदको जरा (parsley root)को व्यवस्था गर्नुहोस् ।
५) २५० ग्राम मह लिनुहोस् ।

मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित प्रस्तुत दाबी अत्यन्तै संवेदनशील देखिन्छ । यही कारण माथि उल्लेखित दाबीसहितको सामग्रीमाथि हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।

तथ्य जाँच

यसको बारेमा अनुसन्धानले के भन्छ?

एक कप फिरफिरे फलको सिरप, २५० एम एल जैतुनको तेल, २५० ग्राम कागति, २५० ग्राम अजमोदको जरा, २५० ग्राम महको प्रयोगले मृगौलामा भएको पत्थरी (ढुंगा-बालुवा)लाई पगाल्न सकिने दाबी कुनै प्रमाणले पुष्टि गर्न सकेन ।

मृगौला को पत्थरी भनेको के हो?

मृगौलामा जम्मा हुने कडा किसिमको शेषलाई मृगौलाको पत्थरी भनिन्छ । मृगौलाको पत्थरी बालुवाको दानादेखि गल्फ बलसम्मका आकारमा रहेका हुनसक्छन् । मृगौलाका पत्थरी विभिन्न प्रकारका भएपनि सबैभन्दा सामान्य क्याल्सियम अक्सालेट पत्थर, यूरिक एसिड पत्थर, स्ट्रुवाइट पत्थर र सिस्टिन पत्थर हुन् ।

माथि उल्लेखित दाबीको विषयमा हामीले डा.गणेश श्रीनिवास प्रसाद पी र नारायण हेल्थ सिटी बेंगलुरुका कन्सल्टेन्ट नेफ्रोलोजिस्ट एवं ट्रान्सप्लान्ट फिजिसियन डा.एनबी (नेफ्रोलोजी)सँग पनि परामर्श गर्‍यौँ ।

उनले भने,‘उष्णकटिबंधीय देशहरूमा आर्द्रताका कारण मृगौलामा पत्थरी हुने गर्छ । मृगौलाको पत्थरी विभिन्न प्रकारका हुन्छन् र तिनीहरू विभिन्न तरिकामा बन्छन् । केही हर्मोन समस्या वा संक्रमणको कारण हुन सक्छ । मृगौलाको पत्थरी एकपटक त्यहाँ पुगेपछि त्यसबाट छुटकारा पाउन गाह्रो हुन्छ तर नयाँ बन्नबाट रोक्नको लागि तपाईंले कदम चाल्न सक्नुहुन्छ । प्रत्येक प्रकारको पत्थरीको लागि उपचार फरक छ । मेथीको दानाले कुनै पनि प्रकारको मिर्गौलाको पत्थरीलाई रोक्न सक्छ भन्ने कुनै प्रमाण छैन । यसको सट्टा, मृगौला समस्या भएका मानिसहरूले तौल घटाउने, नुन कम खाने, क्याल्सियम युक्त खानेकुराहरू खाने, अक्सालेट्स भएका खानेकुराहरू नखाने र धेरै पानी पिउने जस्ता जीवनशैली परिवर्तन गर्नुपर्छ । यदि तपाईलाई युरिक एसिडको पत्थरी हुने खतरा छ भने मासु, चिनी र कार्बोहाइड्रेटमा कटौती गर्नुहोस् र रक्सी र धुम्रपान त्याग्नुहोस् ।’

मृगौलको पत्थरीको कुनै उपचार छ ?

मृगौलामा रहेका पत्थरीको वैज्ञानिक उपचार विधि पत्थरीको आकार-प्रकार र स्थानका साथै बिरामीको समग्र स्वास्थ्यमा निर्भर हुने गर्दछ । साना पत्थरलाई जाँच र दुखाइ नियन्त्रण औषधिद्वारा व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ । केही पत्थरीलाई वेभ लिथोट्रिप्सी वा युरेटेरोस्कोपी जस्ता गैर-आक्रामक प्रक्रियाहरूले भाँच्न, फुटाउन वा हटाउन सक्छ । 

ठूला वा जटिल पत्थरीको उपचारका लागि पीसीएनएल (Percutaneous nephrolithotomy) वा ल्याप्रोस्कोपिक प्रक्रियाहरू जस्ता शल्यक्रियाहरू गर्ने गरिन्छ । पित्तथैलीमा अड्किएको पित्तथैलीको पत्थरीलाई एन्डोस्कोपी, ल्याप्रोस्कोपी, कोलेसिस्टेक्टोमी वा खुला शल्यक्रियालगायत विधिबाट मात्रै उपचार गर्न सकिन्छ । 

Gastro

माथि उल्लेखित दाबीको विषयमा हामीले ग्यास्ट्रोएन्टेरोलॉजिस्ट डा. शरद मल्होत्रासँग परामर्श गर्‍यौँ ।

उनले भने,‘पित्तमा कोलेस्ट्रोलको अतिसंपृक्तता वा संक्रमणका कारण पित्तथैलीमा पत्थरी हुने गर्छ । कुनै पनि खाद्य तत्वले पित्तको संरचनालाई परिवर्तन गर्दैन, पित्तको पत्थरीको उपचारको रूपमा कुनै खाना प्रस्ताव गर्न सकिँदैन ।’

फिरफिरे फल सिरप, जैतुनको तेल, कागति, अजमोदको जरा र महको प्रयोगले मृगौलामा भएको पत्थरी (ढुंगा-बालुवा)लाई पगाल्न सकिने दाबी कुनै प्रमाणले पुष्टि हुँदैन । मृगौला समस्या भएका मानिसहरूले तौल घटाउने, नुन कम खाने, क्याल्सियम युक्त खानेकुराहरू खाने, अक्सालेट्स भएका खानेकुराहरू नखाने र धेरै पानी पिउने जस्ता जीवनशैली परिवर्तन गर्नतिर ध्यान दिनुपर्छ । 


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.


तथ्य जाँच: प्याजको प्रयोगले आँखा पाक्ने रोग निको हुन्छ?

0

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको सामग्री फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा प्याजको राग (पिरो ग्यास)को प्रयोगले आँखा पाक्ने समस्या निको हुने दाबी गरिएको छ । जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी गलत भएको पायौं।

Rating

दाबी

पं सम्राट् गौतम ज्योतिषाचार्य नामक फेसबुक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा एकजना व्यक्ति देखिएको छन् । ती व्यक्तिले प्याजका दुईवटा टुक्रालाई आँखाको ढकनीमाथि राख्ने, प्याज राखेपछि आँखा खोलेखर हेर्ने र यो क्रिया दिनमा दुईपटक गरेपछि आँखा पाक्ने रोग निको हुने दाबी गरेका छन् । प्रस्तुत दाबी मानिसको संवेदनशील अंग आँखासँग सम्बन्धित रहेको छ । त्यसैले यो दाबी पनि अत्यन्तै संवेदनशील देखिन्छ । त्यसैले प्रस्तुत दाबीमाथि हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ । 

तथ्य जाँच

यो दाबी किन हानिकारक छ?

प्याजको राग (पिरो ग्यास)को प्रयोगले आँखा पाक्ने रोग निको हुन्छ भन्ने दाबीलाई पुष्टि गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण फेला परेनन् । अर्कोतर्फ प्याजका टुक्रालाई आँखाको ढकनीमा राखेर त्यसको राग आँखाभित्र छिराउनु आँखाका लागि हानिकारक हुन सक्छ । आँखा पाक्ने रोग सरुवा भाइरसको कारण निम्तिने गर्दछ । यसमा प्याजको प्रयोग गर्दा  आँखा पोल्ने र थप संक्रमणको जोखिम बढ्नसक्छ । आँखा पाक्ने समस्या देखिएपछि सामान्यत: विभिन्न वैज्ञानिक विधिबाट यसको उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ । तर, प्याजका टुक्राहरू वा अन्य घरेलु उपचारमा केन्द्रीत हुँदा समस्या झन बल्झिन सक्छ र अवस्था अझ खतरनाक हुन सक्छ ।आँखाको ढकनीमा प्याजका टुक्राहरु राख्दा आँखा पाक्ने रोग निको हुँदैन । साथै यसबाट आँखा पाेल्ने र अन्य जटिलताहरू पनि निम्तिन सक्छन् । यदि कसैलाई आँखामा संक्रमण वा आँखा पाक्ने समस्या देखिएको छ भने उचित निदान र उपचारका लागि योग्य स्वास्थ्य सेवा प्रदायकसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।

आँखा संक्रमण हुँदा के गर्ने?

एडेनोभाइरस जस्ता भाइरसहरूको संक्रमणका कारण आँखा पाक्ने समस्या निम्तिएको हुन्छ । आँखा पाक्ने रोगको उपचारमा लुब्रिकेटिङ आई ड्रपहरू प्रयोग गर्ने, भाइरस फैलिनबाट रोक्नका लागि सरसफाइ गर्ने र आवश्यक्ता अनुसार एन्टिभाइरल औषधिहरूको प्रयोग गर्नुपर्छ

प्याजको राग (पिरो ग्यास) को प्रयोगले आँखा पाक्ने रोग निको हुन्छ भन्ने दाबीलाई कुनैपनि वैज्ञानिक प्रमाणले पुष्टि गर्दैनन् ।  साथै यसले आँखा पाेल्ने र अन्य जटिलताहरू पनि निम्तिन सक्छन् । आँखा पाक्ने समस्या निम्तिएपछि उचित निदान र उपचारका लागि योग्य स्वास्थ्य सेवा प्रदायकसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।

तथ्य जाँच: भिजाएको किसमिस खाँदा रगत कमीको समस्या हट्छ?

0

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा सामग्री फेला परेको छ । उक्त भिडियो सामग्रीमा भिजाएको किसमिसको सेवनले हेमोग्लोबिनको कमी र यनीमियाको समस्या हट्ने दाबी गरिएको छ । जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी आंशिक गलत भएको पायौं।

rating

दाबी

Yogi.somraj नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा एक व्यक्ति देखिएका छन् । ती व्यक्तिले  भिजाएको किसमिस खाने गर्‍यौँ भने एनीमिया, रगतको कमी दूर हुने दाबी गरेका छन् । उनले भनेका छन्– ‘हेमोग्लोबिन कमी भयो भने जहिल्यै मान्छे एकदम निराश भएको जस्तो, हतास, उदास, भएको जस्तो । अनि त्यतिमात्र नभएर कहिल्यै उर्जा नै आउँदैन र त्यसलाई हटाउनका लागि, यनीमियालाई हटाउनका लागि हामीले भिजाएको किसमिस खाने गर्‍यौँ भने एनीमिया, रगतको कमी दूर हुन्छ ।’

तथ्य जाँच

किसमिसले हेमोग्लोबिनको कमीलाई निको पार्न सक्छ?

किसमिसमा आइरन पाइने भएपनि यसले हेमोग्लोबिनको कमी वा एनीमिया निको पार्न सक्छ भन्ने दाबी अपुष्ट छ। यदि कसैलाई हेमोग्लोबिन कमी वा आइरनको कमी, एनीमियाको समस्या भएको छ भने उचित चिकित्सा मूल्याङ्कन र सल्लाहको लागि स्वास्थ्य सेवा पेशेवरसँग परामर्श गर्नुपर्छ । किसमिस आइरनको राम्रो स्रोत हो, जसले हेमोग्लोबिन उत्पादनका लागि आवश्यक सहयोग पुर्‍याउने गर्दछ । 

हेमोग्लोबिनको कमी भनेको के हो?

हेमोग्लोबिन रातो रक्त कोशिकाहरूमा रहेको प्रोटिन हो, यसले शरीरमा अक्सिजन पुर्‍याउँने काम गर्दछ । इरनको कमीले एनीमियासमेत निम्त्याउन सक्छ ।हेमोग्लोबिनको कमीले प्रायः एनीमिया निम्त्याउँछ, यसको कारण र गम्भीरताको आधारमा अनुकूल उपचारको आवश्यकता पर्दछ । यस अवस्थालाई समाधान गर्न चिकित्सकीय उपचार आपश्यक पर्दछ । हेमोग्लोबिनको कमीलाई व्यवस्थापन गर्न आहार परिमार्जन गर्नुपर्ने हुनसक्छ । आइरन, भिटामिन र मिनरल्स भरिपूर्ण आहारले एनीमियालाई रोक्न र त्यसविरुद्ध लड्न सक्छ ।

गम्भीर रूपमा हेमोग्लोबिनको स्तर कम भएका विरामीका लागि रगत ट्रान्सफ्युजन आवश्यक हुन सक्छ । यद्यपि, यो सामान्यतया आपतकालीन अवस्थाका लागि मात्र हो । क्रोनिक मृगौला रोग जस्ता विशिष्ट परिदृश्यहरूको लागि रातो रक्त कोशिका उत्पादनलाई उत्तेजित गर्न एरिथ्रोपोइटिन-उत्तेजक एजेन्टहरू (ESAs) निर्धारित गर्न सकिन्छ ।

अन्तमा, रातो रक्त कोशिका उत्पादन बढाउन बैज्ञानिक र भरपर्दो उपचार आवश्यक पर्दछ । उचित निदान र अनुकूल उपचारको लागि चिकित्सा मार्गदर्शन खोज्नु महत्त्वपूर्ण छ । किनकि जटिल स्वास्थ्य समस्यापछि घरेलु उपचारमा भरपर्दा जोखिम हुनसक्छ । 

किसमिसमा आइरन पाइने भएपनि यसले हेमोग्लोबिनको कमी वा एनीमिया निको पार्न सक्छ भन्ने दाबी अपुष्ट छ । हेमोग्लोबिन कमी वा आइरनको कमी, एनीमियाको समस्या देखिएपछि उचित चिकित्सा मूल्याङ्कन र सल्लाहको लागि स्वास्थ्य सेवा पेशेवरसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.


तथ्य जाँच: सर्पले टोकेपछि के घरेलु उपचार सुरक्षित छ?

0

सारांश

सामाजिक संजाल फेसबुकमा एउटा भिडियो सामग्री फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा  सर्पले टोकेपछि परम्परागत घरेलु उपचार विधि अपनाएर विष निकाल्न सकिने र विरामीलाई बचाउन सकिने दाबी गरिएको छ ।  जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी आंशिक गलत भएको पायौं।

rating

दाबी

Digital Forum Nepal नामक फेसबुक पेजमा एकजना व्यक्ति देखिएका छन् । ती व्यक्ति एउटा सर्पलाई घाँटी र हातमा राखेर खेलाइरहेको अवस्थामा देखिएका छन् । साथै भिडियोको क्याप्सलमा घरेलु तरिकाले सर्पको विष निकाल्न सकिने र विरामीलाई बचाउन सकिने दाबी गरिएको छ । क्याप्सनमा लेखिएको छ- ‘सर्पले टोकेमा पुरानो सतप्रतिशत सुरक्षित घरेलु उपचार विधि, सर्पले टोकेको ठाउँभन्दा माथि डोरिले बाध्ने, टोकेको घाउबाट निचोरेर रगत फाल्ने र नयाँ ब्लेडले डोरीले बाधेकोभन्दा मुनी हल्का विभिन्न ठाउँहरूमा ठाडोगरी स-साना घाउ बनाउने वा चिर्ने र मनतातो पानीले धुँदै रगत निचोरेर फाल्ने गरेमा रगतमार्फत् सर्पको विष निस्कन्छ र विरामीलाई बचाउन सकिन्छ ।’ 

प्रस्तुत दाबीसहितको भिडियो अति नै संवेदनशील देखिएको छ । त्यसैले प्रस्तुत दाबीमाथि हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।

तथ्य जाँच

के दावी प्रयोग गर्न सुरक्षित छ?

सामाजिक संजालमा उल्लेखित सल्लाह सर्पको टोकाइको उपचारका लागि सुरक्षित वा वैज्ञानिक रुपमा सिफारिस गरिएको विधि होइन । सर्पले टोकेपछि परम्परागत घरेलु उपचार विधि अपनाएर विष निकाल्न सकिने र विरामीलाई बचाउन सकिने दाबी खतरनाक र सम्भावित हानिकारक हुन सक्छ ।

सर्पको टोकाइको उपचारको लागि के महत्त्वपूर्ण कदमहरू छन्?

सर्पले टोकेको उपचारका लागि यूएस सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एन्ड प्रिभेन्सन (सीडीसी) ले केही महत्वपूर्ण कदमहरू चाल्न सल्लाह दिएको छ । सर्वप्रथम सर्पको रंग र आकारलाई अवलोकन गर्न र त्यसलाई सम्झने प्रयास गर्न आवश्यक छ । किनकि यो जानकारीले सर्पको टोकाइको उपचारमा महत्त्वपूर्ण रूपमा मद्दत गर्न सक्छ । सर्पले टोकेको व्यक्तिलाई स्थिर र शान्त राख्न आवश्यक छ, किनकि यसले विषको फैलावटलाई कम गर्न मद्दत गर्छ ।

सर्पले टोकेपछि तुरुन्तै के गर्ने ?

सर्पले टोकेको अवस्थामा तुरुन्तै चिकित्सा पेशेवरसँग मद्दत खोज्न सिफारिस गरिन्छ । यदि तुरुन्तै अस्पताल पुग्न सम्भव छैन भने प्रारम्भिक प्राथमिक उपचार गर्न सल्लाह दिइन्छ । प्रारम्भिक सहायता चरण अनुसार विरामी व्यक्तिलाई तल राख्नु वा बसाउनु, टोकेको क्षेत्र मुटुको स्तरभन्दा तल रहेको सुनिश्चित गर्नुपर्छ । विरामीलाई शान्त र स्थिर रहन प्रोत्साहन गर्नुपर्छ, त्यसपछि तुरुन्तै घाउलाई तातो, साबुन पानीले धुने र सफा, सुख्खा ड्रेसिङले छोप्नुपर्छ ।

यसबाहेक, सर्पले टोकेको घाउमा बरफ लगाउन वा घाउलाई पानीमा डुबाउनु हुँदैन । साथै मदिरा वा क्याफिनयुक्त पेय पदार्थहरू पेनकिलरको रूपमा प्रयोग नगर्नु पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यी पदार्थहरूले सर्पको विषको प्रभावलाई सम्भावित रूपमा बिगार्न सक्छन् । यी दिशानिर्देशहरू पछ्याउने हो भने सर्पले टोकेको मानिसको स्वास्थ्य स्वास्थ्य जोखिमलाई कम गर्न सकिन्छ।

सर्पको टोकेपछि तुरुन्तै पेशेवर चिकित्सा सहायता खोज्नु पर्छ । घाउ काट्ने, विष चुस्ने, टर्निकेट वा डोरीले कस्ने काम उपचारको सुरक्षित वा प्रभावकारी विधि होइन । यी कार्यहरूले थप हानि निम्त्याउन सक्छ, संक्रमणको जोखिम बढाउन सक्छ र स्थिति बिग्रनसक्छ ।

सर्पले टोकेपछि परम्परागत घरेलु उपचार विधि अपनाएर विष निकाल्न सकिने र विरामीलाई बचाउन सकिने दाबी खतरनाक र सम्भावित हानिकारक हुन सक्छ ।  यी कार्यहरूले थप हानि निम्त्याउन सक्छ, संक्रमणको जोखिम बढाउन सक्छ र स्थिति बिग्रनसक्छ ।  त्यसैले सर्पको टोकेपछि तुरुन्तै पेशेवर चिकित्सा सहायता खोज्नु पर्छ ।


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.


तथ्य जाँच: घरेलु आहारले प्रोस्टेट समस्या निको हुन्छ?

0

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको सामग्री फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा विभिन्न परम्परागत एवं घरेलु उपचार विधि अपनाएर प्रोस्टेट रोग निको पार्न सकिने दाबी गरिएको छ ।  जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी आंशिक गलत भएको पायौं।

rating

दाबी

Stha Min नामक फेसबुक आइडीमा प्रोस्टेट रोगको सांकेतिर तस्बिरसहित परम्परागत एवं घरेलु उपचार विधि उल्लेख गरिएको छ । प्रोस्टेटको लागि घरेलु उपचार भन्दै १३ बुँदामा यस्तो लेखिएको छ:  १) बसेर पानी खाने, बसेर पिशाब गर्ने ।
२)प्रत्येक पटक पिशाब गरेपछि या दिनमा ४/५ पटक मेहन स्नान ( इन्द्रियस्नान ) गर्ने ।
३) ४ वटा छुहारा (छोहडा/छोकडा) राती पानीमा पकाएर खाने ।
४) दिनमा ५०-६० ग्राम जति सुख्खा फल (किस्मिस,ओखर, बदाम, अन्जिर आदि) खाने ।
५) माछा, मासु, अण्डा नखाने ।
६) रसाहार/फलाहार/जलाहार अधिक गर्ने ।
७) गहुँ र बेसन बाट बनेका परिकार न खाने ।
८) उच्च प्रोटिनयुक्त भोजन अधिक नखाने, खाए पनि कम र बिहानको समयमा मात्र खाने।
९) सूर्यास्त पछि कुनै पनि प्रकारका प्रोटीन पाइने भोजन नखाने ।
१०) अश्विनी मुद्रा गर्ने।
११) प्राकृतिक आहार-विहारको नियम अपनाउने ।
१२) इन्द्रासन अर्क र इन्द्रासन घनवटीको सेवन गर्ने ।
१३) दैनिक २ पटक ५ ग्राम इमली (अमेल्ची) को काढा सेवन गर्ने ।

प्रस्तुत सामाजिक संजाल पोस्टमा परम्परागत तथा घरेलु उपचारहरु र किसमिस, ओखर र बदाम लगायतको सेवनले प्रोस्टेट रोग निको दाबी गरिएको छ । तथ्यजाँचका क्रममा हामीले उक्त दाबी गलत रहेको पायौँ ।

तथ्यजाँच

प्रोस्टेट ग्रंथि के हो?

प्रोस्टेट पुरुष प्रजनन प्रणालीमा रहेको एक ग्रन्थी हो, जो मूत्राशयको तलतिर रहेको हुन्छ । वीर्य उत्पादनमा सहयोग तथा मूत्रमार्गलाई घेरेर राख्ने यस ग्रन्थीले तरल पदार्थ उत्पादन गर्ने गर्दछ । पुरुषको उमेर बढ्दै जाँदा प्रोस्टेट (BPH) बढ्न सक्छ, जसले पिसाबसम्बन्धी समस्याहरू निम्त्याउँछ । साथै यसबाट प्रोस्टेटाइटिस (सूजन) वा प्रोस्टेट क्यान्सर पनि निम्तिन सक्छ । प्रोस्टेट स्वास्थ्य निगरानीको लागि नियमित जाँचहरू गर्न आवश्यक छ ।

के यो माथिको दावीले प्रोस्टेट स्वास्थ्यलाई साँच्चै उपयुक्त छ?

माथि उल्लेखित दाबीको सूचीमा रहेका विभिन्न घरेलु उपचार विधि तथा खानेकुराले प्रोस्टेट स्वास्थ्यको लागि सम्भावित रूपमा लाभहरु प्रदान गर्न सक्छन् । तर, यी उपचार विधिहरु प्रोस्टेट समस्या निको पार्न वैज्ञानिक रूपमा प्रमाणित गरिएका छैनन् । आहारले समग्र स्वास्थ्यमा योगदान दिन सक्छन् र सम्भावित रूपमा प्रोस्टेट स्वास्थ्यलाई पनि लाभ दिन सक्छन् । तर, यी अभ्यास र आहारलाई प्रोस्टेट समस्याहरूको लागि स्ट्यान्डअलोन उपचार मान्न सकिँदैन ।

माथि उल्लेखित दाबीसहितका बुँदाहरुलाई यहाँ सूचीवद्ध रुपमा तथ्यजाँच गरिएको छ ।

  • बसेर पानी खाने, बसेर पिशाब गर्ने:  यो विधि प्रोस्टेट समस्याको उपचार हो भन्ने कुनै प्रमाणले देखाएको छैन ।
  • प्रत्येक पटक पिशाब गरेपछि या दिनमा ४/५ पटक मेहन स्नान ( इन्द्रियस्नान ) गर्ने: पिसाब पछि बारम्बार नुहाउँदा प्रोस्टेट समस्या निको हुन्छ भन्ने धारणालाई समर्थन गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण छैन ।
  • ४ वटा छुहारा (छोहडा/छोकडा) राती पानीमा पकाएर खाने: छोहडा/छोकडामा पौष्टिक हुन्छन् तर यसले प्रोस्टेट समस्याहरूलाई विशेष रूपमा निको पार्छ भन्ने कुनै प्रत्यक्ष प्रमाण छैन ।
  • सुक्खा फल खानुः बदाम, ओखर र किसमिस जस्ता नटमा फाइदाजनक पोषक तत्व पाइन्छ तर यसले प्रोस्टेटको समस्या आफैं निको गर्दैन।
  • माछा, मासु र अण्डा जस्ता खानेकुरा नखाने: आहार परिवर्तनले समग्र स्वास्थ्यलाई असर गर्न सक्छ तर यी खानेकुराहरु नखाएपछि प्रोस्टेट निको पार्ने कुनै प्रत्यक्ष प्रमाण छैन
  • धेरै तरकारी/फलफूल/पानी खाने: यी खानेकुराहरू सहित सन्तुलित आहार सामान्यतया समग्र स्वास्थ्यको लागि राम्रो हुन्छ तर प्रोस्टेट समस्याहरू सीधै निको हुँदैन ।
  • गहुँ र चनाबाट बनेका परिकारहरू बेवास्ता गर्ने: यी खानेकुराहरू बेवास्ता गर्दा मात्र प्रोस्टेट समस्याहरू निको हुन्छ भन्ने दावीलाई समर्थन गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण छैन ।
  • बिहान उच्च प्रोटिनयुक्त खाना खाने र सूर्यास्त पछि प्रोटिनयुक्त खानेकुरा नखाने: खानाको समयले पाचनमा असर पार्न सक्छ तर यो प्रोस्टेट समस्याहरूको लागि प्रमाणित उपचार होइन ।
  • अश्विनी मुद्रा प्रदर्शन: यो एक योग अभ्यास हो जसको विभिन्न फाइदा हुन सक्छ तर प्रोस्टेट समस्याहरू निको पार्न यसको प्रत्यक्ष प्रभावबारे वैज्ञानिक प्रमाणको खाँचो छ

प्रोस्टेट समस्याहरूका लागि इजाजतपत्र प्राप्त स्वास्थ्य सेवा प्रदायकद्वारा उचित चिकित्सा मूल्याङ्कन, निदान र उपचार आवश्यक पर्दछ । घरेलु उपचार वा अप्रमाणित जानकारीमा मात्र भर पर्दा अन्तर्निहित समस्या समाधान नहुन सक्छन् र आवश्यक चिकित्सा उपचारमा ढिलाई हुनसक्छ ।


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.


तथ्य जाँच: गुर्जोको रस सेवन गर्दा मधुमेह रोग निको हुन्छ?

0

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको पोस्ट फेला परेको छ । उक्त पोस्टमा गुर्जो (Tinospora cordifolia)को रस सेवन गर्दा मधुमेह (चिनी) रोग निको हुने दाबी गरिएको छ । जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावी भ्रामक भएको पायौं।

Rating

दाबी 

नेपाली कृषक उसमान वाईबा नामक फेसबुक पेजमा एउटा भिडियो देख्न सकिन्छ । उक्त भिडियोमा गुर्जो (Tinospora cordifolia)को रस बनाउने विधिबारे जानकारी दिइएको छ । साथै गुर्जोको रस सेवन गर्दा मधुमेह (चिनी) रोग निको हुने दाबी गरिएको छ । भिडियोको क्याप्सनमा लेखिएको छ- ‘डायबिटीज, सुगर, चिनी रोगको घरेलु उपचार Home remedies for diabetes, Sugar Disease’ । 

गुर्जोको रस सेवन गर्दा मधुमेह (चिनी) रोग निको हुने दाबी अत्यन्तै संवेदनशील छ । मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित प्रस्तुत दाबीबारे हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।

तथ्य जाँच

गुर्जो (Tinospora cordifolia) भनेको के हो ?

गुर्जो भारतीय उपमहाद्वीपको मूल जडिबुटी हो । परम्परागत आयुर्वेदिक औषधिमा शताब्दीयौंदेखि प्रयोग हुँदै यो वनस्पतिको प्रयोगले विभिन्न स्वास्थ्य लाभ हुने मान्यता छ । प्रतिरक्षा बढाउन, दीर्घायु बढाउन, ज्वरोको उपचार गर्न, पाचन सुधार गर्न र अन्य विभिन्न स्वास्थ्य अवस्थाहरू व्यवस्थापन गर्न गुर्जोलाई घरेलु औषधिको रुपमा प्रयोग गर्ने गरिन्छ।

गुर्जो (Tinospora cordifolia) बारे अनुसन्धानले के भन्छ?

गुर्जो (Tinospora cordifolia)ले मधुमेहको उपचार गर्छ भन्ने दाबीलाई पुष्टि गर्ने कुनै अनुसन्धान फेला पारेन । यसको चिकित्सकीय मेकानिजम बुझ्न र विशेष गरी मधुमेह उपचारको लागि यसको प्रभावकारिता तथा सुरक्षा स्थापित गर्न थप क्लिनिकल परीक्षण र वैज्ञानिक अनुसन्धान हुन आवश्यक छ ।यद्यपि, गुर्जोको रस सेवनबाट मधुमेह निको हुन्छ भनेर निश्चित रूपमा बताउन पर्याप्त निर्णायक वैज्ञानिक प्रमाणहरूको अभाव छ । गुर्जो (Tinospora cordifolia) ले प्रतिरक्षा-मोड्युलेटरी, न्टी-हाइपरग्लाइसेमिक (रगतमा चिनी घटाउने), एन्टिअक्सिडेन्ट, एड्याप्टोजेनिक, हेपाटोप्रोटेक्टिव, हर्मोन नियामक आदि) र पृथक फाइटोकन्स्टिट्युन्टहरूको अवस्था सृजना गर्ने एक अध्ययनमा उल्लेख छ ।

गुर्जोले मधुमेहको उपचार गर्छ भन्ने दाबीलाई पुष्टि गर्ने कुनै अनुसन्धान फेला परेन । यसको चिकित्सकीय मेकानिजम बुझ्न र विशेष गरी मधुमेह उपचारको लागि यसको प्रभावकारिता तथा सुरक्षा स्थापित गर्न थप क्लिनिकल परीक्षण र वैज्ञानिक अनुसन्धान हुन आवश्यक छ ।


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.


तथ्य जाँच: बिहानै उठेर हिँड्दा डिप्रेसन निको हुन्छ?

0

सारांश

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको लेख फेला परेको छ । उक्त लेखमा बिहानै उठेर घुम्ने र हिँड्ने गर्नाले डिप्रेसन समस्या निको हुने दाबी गरिएको छ । साथै उक्त लेखमा डिप्रेसनको औषधि खाइरहेको छ भने औषधि छाडेर दौडँदा औषधि खाए बराबरको काम गर्ने पनि जानकारी दिइएको पाइयो ।जब हामीले यो दावी जाँच गर्यौं हामीले यो दावीआंशिक गलत भएको पायौं।

rating

दाबी

Nagariknews.nagariknetwork.com मा ‘मर्निङ वाकले अवसाद निको पार्छ’ भन्ने शिर्षकको एउटा लेख प्रकाशित गरिएको छ । उक्त लेखको सुरुवाती अंश यस्तो छ- ‘नेदरल्यान्ड्सका शोधकर्ताहरूले पछिल्लो समय गरेको एउटा अनुसन्धानले बिहानै उठेर जो घुम्न निस्कन्छ, उसको अवसाद निको हुने देखाएको छ। निको नै हुने त होइन, तर कसैले अवसादको औषधि खाइरहेको छ भने उसले औषधि छाडेर दौडँदा खाए बराबरको काम गर्ने अनुसन्धाताहरूको दाबी छ ।’

मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित प्रस्तुत दाबीसहितको लेख अत्यन्तै संवेदनशील देखिन्छ । सोही कारण हामीले प्रस्तुत सामग्रीको तथ्यजाँच गरेका छौँ ।

तथ्य जाँच

के बिहान हिँड्दा वा जगिङ गर्दा डिप्रेसन निको हुन्छ?

बिहानको समयमा हिँड्नु वा दौडनुले डिप्रेसन निको हुन्छ भन्ने दाबी गलत छ । अनेक कारणहरूबाट सृजत एक जटिल मानसिक स्वास्थ्य अवस्था हो- डिप्रेसन । विहानको समयमा हिँड्ने वा दौडने जस्ता शारीरिक 

डिप्रेसनको निदान र उपचार कसरी गर्ने?

क्रियाकलापले डिप्रेसनका लक्षणहरू व्यवस्थापन गर्नका सहयोग गर्नसक्छ तर यो नै पूर्ण उपचार होइन । 

डिप्रेसनको निदानका लागि प्राय: स्वास्थ्य उपचार, जीवनशैली परिवर्तन र केही अवस्थामा औषधिको प्रयोग गर्ने गरिन्छ । मनोचिकित्सा (वार्तालाप थेरापी), साथी-परिवारवाको साथ तथा औषधी लगायतका माध्यमबाट व्यक्तिको विशेष आवश्यकताहरू अनुरूप डिप्रेसनको उपचार सम्भव छ । 

के बिहानको दौड वा हिंड्दा डिप्रेसन व्यवस्थापन गर्न मद्दत गर्छ?

विहानको समयमा दौडने वा हिँड्ने लगायतका व्यायामले डिप्रेसन व्यवस्थापन गर्नका लागि सहयोग पुर्‍याउन सक्छ । तर, व्यायामको प्रभावकारिता व्यक्ति अनुसार फरक हुन सक्छ र यो एक ग्यारेन्टी उपचार होइन ।

डिप्रेसनसँग लडिरहेका व्यक्तिहरूले मानसिक स्वास्थ्य पेशेवरहरूबाट परामर्श गर्नु आवश्यक छ । बिहानको समयमा हिँड्नु वा दौडनुले डिप्रेसन निको हुन्छ भन्ने दाबी गलत छ । मर्निङ वाकले डिप्रेसन व्यवस्थापन गर्नका लागि सहयोग पुर्‍याउन सक्छ तर यसले डिप्रेसन नै निको हुन्छ भन्नु भ्रामक छ ।


This Fact Check is published under a collaborative newsroom effort with Newschecker. You can read more about the collaboration here.