તથ્ય જાંચ: શું ટામેટાના જ્યુસ દ્વારા હ્ર્દયરોગના હુમલાને રોકી શકાય?

Last Updated on March 29, 2024 by Neelam Singh

સારાંશ

એક વેબસાઈટ પર એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ટામેટાનું જ્યુસ પીવાથી હાર્ટ એટેકનું જોખમ દુર થાય છે. અમે આ દાવાની તપાસણી કરી અને આ દાવો મોટે ભાગે ખોટો જણાયો.

દાવો 

એક વેબસાઈટ પર નીચે મુજબ દાવો કરવામાં આવ્યો છે,

“ ટામેટાનું જ્યુસ પીવાથી કોલેસ્ટ્રોલ ઓછુ થાય છે અને હાર્ટ એટેકનું જોખમ ઘટે છે.”

તથ્ય જાંચ 

હ્ર્દયરોગ હુમલાને અને સ્ટ્રોકને રોકવા માટે જ્યુસ ખરેખર લાભદાયી છે?

હા, બની શકે. એક સમતોલ આહારના ભાગરૂપે જ્યુસ હ્રદયના સ્વાસ્થ્ય માટે સારું હોય શકે છે. જ્યુસમાં સ્વાસ્થ્ય માટે જરૂરી વિટામીન, મિનરલ અને એન્ટીઓક્સીડન્ટ્સ હોય શકે છે. આ પોષક તત્વો બળતરા, ઓછુ બ્લડ પ્રેશર, કોલેસ્ટ્રોલને સમતોલ કરવામાં અને હ્રદયની સ્વસ્થતા જરૂરી બની શકે છે. 

જો કે માત્ર જ્યુસ દ્વારા હ્રદયરોગના હુમલાને અટકાવી શકાતો નથી. એક સંતુલિત આહાર ધરાવતો ડાયેટ પ્લાન ખાવાના સમય અને વ્યક્તિની ખાવાની રીત પર પણ આધાર રાખે છે. જેને વ્યક્તિગત જરૂરિયાત મુજબ, તબીબી પરિસ્થતિ અને વ્યક્તિના સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્યને આધારે બદલવામાં આવે છે. 

અમે બાબતે ૩૮ વર્ષથી કલીનીકલ, કોર્પોરેટ અને ક્મ્યુનીકેશનના ક્ષેત્રમાં કામ કરતા ડાયેટીશ્યન શીલા કૃષ્ણસ્વામી સાથે વાત કરી. જેમાં તેમણે જણાવ્યું કે, “ જ્યુસ ફલાહાર લેવા માટેનો એક અસરકારક રસ્તો છે પણ તે ભોજનની જગ્યા ન લઇ શકે.” ફાઈબર જે ફળો અને શાકભાજીમાં પહેલેથી હાજર છે તે આંતરડાની તંદુરસ્તી માટે જરૂરી છે. અને જયારે તમે શકભાજી કે ફળોનો આહાર લઇ રહ્યા છો ત્યારે તેને ખાંડ, મધ કે સિન્થેટીક સ્વીટનર્સ સાથે ભેળવવું ન જોઈએ. વધારે પડતું જ્યુસ પીવાથી વજન વધવાનો અને આંતરડાની તકલીફો આવી શકે છે.”

શું જ્યુસ પીવું ફળ ખાવા કરતા વધારે યોગ્ય છે?

ના, આ વાત બરાબર નથી. જ્યુસ પીવું એ ફળ કે શાકભાજી ખાવાથી વધારે સારું નથી. આ માહિતીની પુષ્ટિ ડાયેટીશ્યન કૃષ્ણસ્વામી એ પણ કરી. ફળ ખાવા કે જ્યુસ પીવું એ બંનેના પોતપોતાના ફાયદા છે. ખરેખર તો સારા સ્વાસ્થ્ય માટે વૈવિધ્યસભર ફળ અને શાકભાજી આરોગવા ફાયદાકારક છે.  જો કે જે લોકો ફળ નથી ખાઈ શકતા તેમના માટે ફ્રેશ જ્યુસ ખુબ જ મદદરૂપ છે. જ્યુસને જ્યાં સુધી એક યોગ્ય માત્રામાં અને યોગ્ય રીતે પીવામાં આવે ત્યાં સુધી એ એક સારો વિકલ્પ છે. જો તમે આ બાબતે મુઝવણમાં હોવ કે તમારે શું પીવું જોઈએ તો તમારે હેલ્થકેર પ્રોફેશનલની સલાહ લેવી જોઈએ. 

જ્યુસ પીવું કે ફળ અથવા શાકભાજી ખાવા. આ બંનેમાંથી શું સારું છે તે તમારી પોષક જરૂરિયાતો, આહારની પસંદગીઓ અને હેલ્થ ગોલ જેવા વિવિધ પરિબળો પર આધાર રાખે છે. આ બંનેમાંથી ક્યાંની પસંદગી કરવી તે નક્કી કરવા માટેના મુદા:

• પોષક તત્ત્વોનું પ્રમાણ: ફળો અને શાકભાજીમાં ફાઇબર હોય છે, જે મોટાભાગે જ્યુસ બનાવવાની પ્રક્રિયા દરમિયાન ખોવાઈ જાય છે. ફાઇબર પાચન સ્વાસ્થ્ય માટે અત્યંત મહત્વનું છે કારણ કે તે બ્લડ સુગરના સ્તરને અને વજનને નિયંત્રણમાં રાખે છે. જ્યુસ બનાવવાથી આ અદ્રાવ્ય ફાઇબર દૂર થઇ શકે છે. પરંતુ જ્યુસ બનાવવાની રીત પ્રમાણે તેમાંથી અમુક દ્રાવ્ય ફાઇબર રહી પણ શકે છે. આ વાત ચોક્કસ છે કે ફળો અને શાકભાજી ખાવાથી તમને ફાઇબર સહિતના વૈવિધ્યસભર પોષક તત્વો  મળે છે.

• કેલરીનું પ્રમાણ: ફળો અને શાકભાજી ખાવાની સરખામણીમાં જ્યુસમાં વધુ કેન્દ્રિત કેલરી હોઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, એક આખું ફળ ખાવા કરતાં અનેક નારંગીનો રસ પીવો ખૂબ સરળ છે. પણ આનો જો ધ્યાનપૂર્વક ઉપયોગ ન કરવામાં આવે તો આનાથી વધુ કેલરીનું સેવન થઈ શકે છે. અને જો તમે તમારી કેલરીની માત્રા જોઈ રહ્યા છો, તો ફળો અને શાકભાજી ખાવાથી વધુ ફાયદો થઈ શકે છે.

• હાઇડ્રેશન: જ્યુસ પીવાથી તમારા રોજના પ્રવાહીના સેવનમાં મદદ મળી શકે છે અને તમને હાઇડ્રેટ રાખવામાં મદદ મળી શકે છે, ખાસ કરીને જો તમે દિવસભર પૂરતું પાણી પીવા માટે સંઘર્ષ કરતા હોવ. જો કે, આખા ફળો અને શાકભાજીમાં પણ પાણી હોય છે અને તે હાઇડ્રેશનમાં ફાળો આપી શકે છે.

• સગવડ: જ્યુસ બનાવવું એ વધારે સગવડ ભર્યું છે કારણ કે તમે તેને કોઇપણ સમયે આરોગી શકો છો. ખાસ કરીને જો તમે સફરમાં હોવ ત્યારે. જો કે, તેના માટે તૈયારી અને સફાઈ માટેના સમયની જરૂર પડે છે, જ્યારે આખા ફળો અને શાકભાજી સામાન્ય રીતે બહાર લઇ જવ અને ખાવા માટે સરળ હોય છે.

• બ્લડ સુગરની અસર: આખા ફળો અને શાકભાજીમાં કુદરતી શર્કરા હોય છે, પરંતુ તેમાં જે ફાઇબર હોય છે તે લોહીના પ્રવાહમાં ખાંડના શોષણને ધીમું કરવામાં મદદ કરે છે, જેથી બ્લડ સુગર વધવાની સંભાવના ઓછી હોય છે. જયારે જ્યુસ પીવાથી, ખાસ કરીને એવા ફળોનું જ્યુસ જે તાજી રીતે સ્ક્વિઝ્ડ ન થયા હોય લોહીમાં શર્કરાના સ્તરમાં ઝડપથી વધારો થઈ શકે છે.

શું ટામેટાંનો રસ પીવાથી હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોક મટે છે?

ના, આ વાત ચોક્કસ નથી. ટામેટાંનો રસ એ એક લોકપ્રિય પીણું છે જે ટામેટાંના નિષ્કર્ષણ અથવા પ્યુરીંગમાંથી બનાવવામાં આવે છે. તેમાં વિવિધ પોષક તત્ત્વો, વિટામિન્સ અને એન્ટીઑકિસડન્ટો હોય છે જે સંભવિત સ્વાસ્થ્ય લાભો સાથે જોડાયેલા છે, ખાસ કરીને હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે.

ટામેટાંમાં પોષક તત્વો હોય છે જે આરોગ્ય માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.

• લાઇકોપીન: ટામેટાં લાઇકોપીનથી સમૃદ્ધ છે, જે તેમના લાલ રંગ માટે જવાબદાર કેરોટીનોઇડ રંગદ્રવ્ય છે. લાઇકોપીન એક શક્તિશાળી એન્ટીઑકિસડન્ટ છે જે શરીરમાં હાનિકારક મુક્ત રેડિકલને તટસ્થ કરવામાં મદદ કરે છે, ઓક્સિડેટીવ તણાવ અને બળતરા ઘટાડે છે. હૃદયરોગના હુમલા અને સ્ટ્રોક જેવા કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગોના વિકાસમાં ઓક્સિડેટીવ તણાવ અને બળતરા મુખ્ય પરિબળો છે.

• પોટેશિયમ: ટામેટાં, અને પરિણામે ટામેટાંનો રસ, પોટેશિયમનો સારો સ્ત્રોત છે. પોટેશિયમ એ એક આવશ્યક ખનિજ છે જે બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે. પર્યાપ્ત પોટેશિયમનું સેવન હાઈ બ્લડ પ્રેશરનાં ઓછા જોખમ સાથે સંકળાયેલું છે, જે હૃદય રોગ અને સ્ટ્રોક માટે નોંધપાત્ર પરિબળ છે.

• વિટામિન C: ટામેટાં વિટામિન C અને અન્ય વિટામિન્સ,ખનિજોનો સ્ત્રોત છે જે આરોગ્યની સુખાકારીમાં ફાળો આપે છે. વિટામિન C , એક એન્ટીઑકિસડન્ટ છે જે રોગપ્રતિકારક તંત્રને ટેકો આપવામાં મદદ કરે છે અને રક્તવાહિની તંત્ર પર રક્ષણાત્મક અસર કરી શકે છે.

કેટલાક અભ્યાસોએ ટામેટાં અથવા ટામેટા ઉત્પાદનોના વધુ વપરાશ અને કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગોના જોખમમાં ઘટાડો વચ્ચે સંભવિત જોડાણ સૂચવ્યું છે. જો કે, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે સહસંબંધ આવશ્યકપણે કાર્યકારણ સૂચિત કરતું નથી. જ્યારે આ અભ્યાસો વચન દર્શાવે છે, તેઓ નિર્ણાયક રીતે સાબિત કરતા નથી કે એકલા ટામેટાંનો રસ હાર્ટ એટેક અથવા સ્ટ્રોકને અટકાવી શકે છે. પૂર્વધારણા માત્ર એન્ટીઑકિસડન્ટ-સમૃદ્ધ ખોરાકના વપરાશ સાથે કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર જોખમમાં ઘટાડો કરે છે.

આનો અર્થ એ પણ થઈ શકે છે કે ફળો, શાકભાજી અને આખા ખોરાકમાં સમૃદ્ધ સંતુલિત આહાર, જેમાં ટામેટાના જ્યુસ જેવા ટમેટા ઉત્પાદનોનો સમાવેશ થાય છે, તે હૃદય-સ્વસ્થ જીવનશૈલીનો ભાગ બની શકે છે. આ ખોરાકમાં જોવા મળતા વિવિધ પોષક તત્ત્વો અને એન્ટીઑકિસડન્ટોનું સંયોજન એકંદર કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર સ્વાસ્થ્યમાં ફાળો આપે છે. આ માટે તા. કૃષ્ણસ્વામી ઉમેરે છે, “એક જ ખોરાક કોઈપણ રોગને રોકી શકતો નથી. તે સંપૂર્ણ સ્વસ્થ જીવનશૈલી લે છે જેમ કે સમજદારીપૂર્વક ખાવું, નિયમિત કસરત કરવી, પૂરતી ઊંઘ લેવી, તણાવપૂર્ણ પરિસ્થિતિઓને હકારાત્મક રીતે હેન્ડલ કરવી વગેરે રોગોને રોકવા અથવા મુલતવી રાખવા માટે.”

જો કે, હ્રદયરોગ અથવા સ્ટ્રોકને રોકવામાં ઘણા બધા પરિબળોનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં નિયમિત કસરત, વજન જાળવવું, તણાવનું સંચાલન કરવું, ધૂમ્રપાન ટાળવું અને બિનઆરોગ્યપ્રદ ચરબી અને ખાંડનું સેવન મર્યાદિત કરવું. ફક્ત એક ચોક્કસ ખોરાક અથવા પીણા પર આધાર રાખવાને બદલે એકંદર આહાર પેટર્ન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું, આ તમામ બાબતો મહત્વપૂર્ણ છે. આ વાતની પુષ્ટિ અનુભવી ઈમરજન્સી નિષ્ણાત ડૉક્ટર હરમીત સિંહ, MD, PhD, MEM, દ્વારા કરવામાં આવી છે. તેઓ હાલમાં ફોર્ટિસ હેલ્થકેર, નવી દિલ્હી ખાતે વરિષ્ઠ સલાહકાર અને ઇમરજન્સી અને ટ્રોમાના વડા તરીકે કામ કરે છે.

ખરેખર તો, હેલ્થકેર પ્રોફેશનલ અથવા રજિસ્ટર્ડ ડાયેટિશિયનનો સંપર્ક કરવો વધુ સારું છે. તેઓ તમારા સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિ, આહાર પસંદગીઓ અને હૃદયના સ્વાસ્થ્યને શ્રેષ્ઠ બનાવવા માટે જીવનશૈલીના પરિબળોના આધારે વ્યક્તિગત માર્ગદર્શન આપી શકે છે.

પારસ હોસ્પિટલ, ગુરુગ્રામ ખાતે કાર્ડિયોલોજીના એસોસિયેટ ડિરેક્ટર અને યુનિટ હેડ ડૉ. અમિત ભૂષણ શર્મા સૂચવે છે કે જ્યારે પ્લેકનો ટુકડો તૂટીને લોહીના પ્રવાહમાં રહે છે ત્યારે હૃદયરોગનો હુમલો અથવા સ્ટ્રોક આવી શકે છે, જેનાથી રક્ત પ્રવાહમાં ઘટાડો થાય છે. તે વધુમાં સલાહ આપે છે કે ધમનીઓમાં અવરોધને કારણે મગજના સ્ટ્રોક, કંઠમાળ અને પેરિફેરલ ધમનીની બિમારી પણ થઈ શકે છે.

જ્યારે ભરાયેલી ધમનીઓના સંચાલનમાં આહારની ભૂમિકા વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે, ડૉ. શર્માએ સમજાવ્યું કે જ્યારે વ્યક્તિની ધમનીઓમાં તકતીઓ બને છે, ત્યારે તે ભરાયેલા થઈ શકે છે, જેનાથી રક્ત પ્રવાહ મર્યાદિત થાય છે. જ્યારે વ્યક્તિગત ખોરાક ધમનીઓમાંથી તકતીને દૂર કરી શકતો નથી, ત્યારે તંદુરસ્ત આહાર હૃદય રોગનું સંચાલન કરવામાં અને તેને અટકાવવામાં મદદ કરી શકે છે.

Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.