તથ્ય જાંચ: શું લસણ દ્વારા હાઈ બ્લડ પ્રેશર ઘટી શકે છે?

Last Updated on April 26, 2024 by Neelam Singh

સારાંશ 

એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે બ્લડ પ્રેશરના સંચાલન માટે કાચું લસણ ઘણું ઉપયોગી છે. અમે આ દાવો તપાસ્યો અને અમને જાણવા મળ્યું કે આ દાવો અડધો સાચો છે.

દાવો

એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે,

“કાચું લસણ હાઈ બ્લડપ્રેશરવાળા દર્દીઓ માટે વરદાન છે”

તથ્ય જાંચ

હાઈ બ્લડ પ્રેશર એટલે શું ?

હાઈ બ્લડ પ્રેશરને હાઈપરટેન્શન પણ કહેવામાં આવે છે. તે એવી સ્થિતિ છે જ્યાં ધમનીની દિવાલો સામે લોહીનું બળ ખૂબ વધારે હોય છે, જે પારાના મિલીમીટર (mmHg) માં માપવામાં આવે છે. સામાન્ય બ્લડ પ્રેશર 120/80 mmHg આસપાસ હોય છે, પરંતુ હાયપરટેન્શન 130/80 mmHg કરતાં સતત વધારે રહેતું હોય છે. તે હૃદય રોગ, સ્ટ્રોક અને કિડની રોગ માટેનું મુખ્ય જોખમી પરિબળ છે. જીવનશૈલીમાં ફેરફાર અને દવાઓ વ્યવસ્થાપન માટે સામાન્ય અભિગમ છે. નિયમિત દેખરેખ અને પ્રારંભિક હસ્તક્ષેપ નિર્ણાયક છે.

હાઈ બ્લડ પ્રેશરની સારવાર શું છે?

હાઈ બ્લડ પ્રેશર જીવનશૈલીમાં ફેરફાર અને જો જરૂરી હોય તો દવાઓ દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે. જીવનશૈલી ગોઠવણોમાં તંદુરસ્ત આહાર, નિયમિત કસરત, વજન વ્યવસ્થાપન, મર્યાદિત આલ્કોહોલ અને ધૂમ્રપાન છોડવાનો સમાવેશ થાય છે. મૂત્રવર્ધક પદાર્થો, બીટા-બ્લૉકર અને અન્ય જેવી દવાઓ જરૂરી હોઈ શકે છે. નિયમિત દેખરેખ અને સારવાર યોજનાનું સતત પાલન જીવનભર અસરકારક સંચાલન માટે જરૂરી છે.

શું આહાર દ્વારા હાઈ બ્લડ પ્રેશર ઘટી શકે છે?

હા, અમુક હદ સુધી ચોક્કસ. પણ માત્ર ચોક્કસ આહાર હાઈ બ્લડ પ્રેશરનો ઈલાજ કરી શકતો નથી. પણ તે બ્લડ પ્રેશરના સ્તરને સંચાલિત કરવામાં અને ઘટાડવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી શકે છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશરના મૂળ કારણને સંબોધ્યા વગર માત્ર આહાર પર આધાર રાખવો યીગ્ય નથી.

ઉદાહરણ તરીકે, સિંધવ મીઠું ખાવાથી હાઈ બ્લડ પ્રેશર ઘટે છે કે કેમ તે અંગે ચર્ચા કરતી વખતે, ડાયેટિશિયન કમાના ચૌહાણે માહિતી આપી હતી કે “વધારે પડતું સોડિયમ શરીરમાં પાણીની જાળવણીને વધારી શકે છે. આનાથી લોહીનું પ્રમાણ વધારે છે અને હૃદય પર વધુ તાણ પડે છે, પરિણામે બ્લડ પ્રેશર વધે છે. ભલામણ કરેલ દૈનિક સોડિયમનું સેવન 6 ગ્રામ છે. પરંતુ હાઈ બ્લડ પ્રેશર ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે, તે લગભગ 3.75 ગ્રામ છે. સામાન્ય ટેબલ સોલ્ટની સરખામણીમાં રોક સોલ્ટમાં ઓછા ઉમેરણો હોવાથી, તે સારો વિકલ્પ છે. જો કે, શ્રેષ્ઠ સ્વાસ્થ્ય લાભો માટે લોકોએ હજુ પણ તેનું ઓછી માત્રામાં સેવન કરવું જોઈએ.”

એકંદરે, હૃદય-સ્વસ્થ આહાર અપનાવવાથી કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર સ્વાસ્થ્યને વધુ સારું બનાવવામાં મદદ મળી શકે છે અને હાયપરટેન્શનને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ મળી શકે છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશર ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે ડાયેટરી એપ્રોચ ટુ સ્ટોપ હાઈપરટેન્શન (DASH) આહારની ભલામણ કરવામાં આવે છે.

આ આહાર હાઈ બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરી શકે છે. તે ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ, દુર્બળ પ્રોટીન ખાવા અને સોડિયમનું સેવન મર્યાદિત કરવા પર ભાર મૂકે છે. જો કે, કસરત અને વજન વ્યવસ્થાપન સહિત જીવનશૈલીમાં ફેરફાર પણ નિર્ણાયક છે. ઉપરાંત, એ સમજવું અગત્યનું છે કે વ્યક્તિગત પ્રતિભાવો બદલાય છે, અને વ્યાપક સારવાર યોજનામાં દવાનો સમાવેશ થઈ શકે છે. તેથી, અસરકારક, લાંબા ગાળાના સંચાલન માટે આરોગ્યસંભાળ વ્યાવસાયિકો સાથે નિયમિત સહયોગ જરૂરી છે.

લસણના સ્વાસ્થ્ય લાભો શું છે?

લસણનું સેવન કરવાથી સંભવિત સ્વાસ્થ્ય લાભ થઈ શકે છે. કેટલાકની નીચે ચર્ચા કરવામાં આવી છે.

• હાર્ટ હેલ્થ: લસણ બ્લડ પ્રેશર ઘટાડવા અને કોલેસ્ટ્રોલ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.

• રોગપ્રતિકારક શક્તિ: તે તેના એન્ટિમાઇક્રોબાયલ ગુણધર્મોને લીધે રોગપ્રતિકારક શક્તિને વેગ આપી શકે છે.

• એન્ટીઑકિસડન્ટ અસરો: લસણમાં એન્ટીઑકિસડન્ટ સંયોજનો છે જે મુક્ત રેડિકલનો સામનો કરે છે.

• બળતરા વિરોધી: તે સંધિવા જેવા શરીરમાં બળતરા ઘટાડી શકે છે.

• એન્ટિમાઇક્રોબાયલ: લસણમાં કુદરતી એન્ટિમાઇક્રોબાયલ ગુણધર્મો છે, જે ચેપને રોકવામાં મદદ કરે છે.

નિધિ સિંઘ, વનસ્પતિશાસ્ત્રી જણાવે છે, “એમાં કોઈ શંકા નથી કે લસણ એક પાક્કો ખોરાક છે. લસણ, દક્ષિણ અને મધ્ય એશિયાના વતનીઓ, આ અંગે હજારો વર્ષોનો સમૃદ્ધ ઇતિહાસ ધરાવે છે. ઇજિપ્તવાસીઓ, ભારતીયો, બેબીલોનિયનો અને ચાઇનીઝ જેવી પ્રાચીન સંસ્કૃતિઓ દ્વારા દસ્તાવેજીકૃત ઉપયોગ સાથે તે સૌથી જૂના જાણીતા ઔષધીય અને સુગંધિત પાકોમાંનો એક છે. પ્રાચીન ગ્રીસમાં ઓલિમ્પિક રમતવીરોને પણ લસણ આપવામાં આવતું હતું.

શું લસણ ખાવાથી હાઈ બ્લડ પ્રેશર ઘટી શકે છે?

એવું બની શકે છે. એવા કેટલાક પુરાવા છે જે સૂચવે છે કે લસણ હાઈ બ્લડ પ્રેશર ઘટાડવામાં સાધારણ અસર કરે છે. લસણમાં એલિસિન હોય છે, એક સંયોજન જે વિવિધ સ્વાસ્થ્ય લાભો સાથે સંકળાયેલું છે, જેમાં સંભવિત બ્લડ પ્રેશર-ઘટાડી શકાય તેવી અસરોનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, ઓછા પુરાવા સૂચવે છે કે લસણ ખાવાથી હાઈ બ્લડ પ્રેશર સામે લડી શકાય છે.

અમારા અન્ય એક ફેકટ ચેકમાં , ENT વિશેષજ્ઞ ડૉ. પ્રિયજીત પાણિગ્રહી, MBBS, DNB અને MNAMS એ જણાવ્યું કે લસણમાં એલિસિન અને એલીન જેવા બાયોએક્ટિવ ઘટકો હોય છે, જે એન્ટીઑકિસડન્ટ, બળતરા વિરોધી, કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર પ્રોટેક્ટિવ ઇફેક્ટ્સમાં વધુ ફાળો આપે છે, જેમાં કેન્સર અને એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મોનો પણ સમાવેશ થાય છે.

નોંધનીય રીતે, અમુક અભ્યાસો સૂચવે છે કે તેની અસરકારકતા પ્રમાણભૂત બ્લડ-પ્રેશર-ઓછું કરતી દવાઓની પ્રતિસ્પર્ધી છે, જેમાં નોંધપાત્ર રીતે ઓછી આડઅસરો છે. ઘણાબધા સંશોધન એવું દર્શાવે છે કે લસણ સીસ્તોલીક અને ડાયોસ્તોલીક બ્લડ પ્રેશર ઓછુ કરવામાં મદદ કરે છે.

એ નોંધવું યોગ્ય છે કે જ્યારે લસણની બ્લડ-પ્રેશર-ઘટાડી અસર સાર્વત્રિક રીતે લાગુ પડે છે, ત્યારે તે સામાન્ય શ્રેણીમાંની સરખામણીમાં એલિવેટેડ બ્લડ પ્રેશર ધરાવતી વ્યક્તિઓમાં સૌથી વધુ સ્પષ્ટ દેખાય છે.

એ નોંધવું અગત્યનું છે કે જ્યારે લસણ તમારા આહારમાં તંદુરસ્ત ઉમેરો હોઈ શકે છે, ત્યારે તે તબીબી સારવારનો વિકલ્પ નથી. જો તમને હાઈ બ્લડ પ્રેશર હોય, તો યોગ્ય સલાહ અને સારવાર માટે હેલ્થકેર પ્રોફેશનલનો સંપર્ક કરવો મહત્વપૂર્ણ છે. તેઓ તમારી ચોક્કસ સ્વાસ્થ્ય જરૂરિયાતોને અનુરૂપ આહારમાં ફેરફાર, કસરત અને દવાઓનું માર્ગદર્શન કરી શકે છે.

નોંધનીય અસરો જોવા માટે, તમારે સામાન્ય રાંધણ વપરાશને વટાવીને પ્રમાણમાં મોટી માત્રામાં લસણનું સેવન કરવું પડશે. લસણને સૂચિત દવાઓના વિકલ્પ તરીકે ધ્યાનમાં લેતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી આવશ્યક છે, કારણ કે, ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ સંભવિત રીતે નુકસાનકારક હોઈ શકે છે. તમારા સ્વાસ્થ્ય યોજનામાં લસણનો સમાવેશ કરવો એ એક વ્યાપક અભિગમનો ભાગ હોવો જોઈએ, જેમાં બ્લડ પ્રેશરને ઑપ્ટિમાઇઝ કરવા માટે તંદુરસ્ત આહાર, કસરત અને વજન વ્યવસ્થાપન જેવા જીવનશૈલીમાં ફેરફારનો સમાવેશ થાય છે.

જનરલ ફિઝિશિયન, ડૉ. કશ્યપ દક્ષિણી જણાવે છે કે, “એક  મેડિકલ જર્નલમાં એવો ડેટા દર્શાવવામાં આવ્યો છે કે લસણ હાઈ બ્લડ પ્રેશરથી પીડિત વ્યક્તિઓ માટે ફાયદાકારક છે. જો કે, હાઈ બ્લડ પ્રેશર એ એક એવી સ્થિતિ છે જેના માટે હંમેશા અનુભવી ડૉક્ટર પાસેથી સારવાર લેવી જોઈએ.”

લસણનું સેવન અલગ અલગ લોકોના શરીર સાથે અલગ રીતે વર્તે છે. તેથી તે અલગ અલગ આડઅસરો તરફ પણ દોરી શકે છે. સામાન્ય રીતે આડઅસરોમાં શ્વાસમાં ગંધ, હાર્ટબર્ન અને અસ્વસ્થ પેટનો સમાવેશ થાય છે. ખાસ કાચું લસણ આ અસરોમાં વધારો કરી શકે છે. કેટલાક લોકો માટે લસણની એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓ શક્ય છે. લસણના પૂરક રક્તસ્રાવના જોખમને વધારી શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે વોરફેરીન જેવી એન્ટિકોએગ્યુલન્ટ દવાઓ સાથે લેવામાં આવે છે. જો તમે લસણની સપ્લિમેન્ટ્સ લેવાની યોજના બનાવો છો, ખાસ કરીને શસ્ત્રક્રિયા પહેલાં અથવા જો તમે એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ દવા લેતા હોવ તો તમારા આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતાને જાણ કરવી મહત્વપૂર્ણ છે.

ન્યુટ્રિશનિસ્ટ નિધિ સરીન વધુમાં જણાવે છે કે લસણનું સેવન સંભવિતપણે જઠરાંત્રિય સમસ્યાઓ, પેટનું ફૂલવું અને આંતરડાની સ્થિતિમાં ફેરફાર તરફ દોરી શકે છે.

લસણનો દવા તરીકેનો ઉપયોગ અમુક મેડીકલ સારવારની  અસરકારકતા ઓછી કરી શકે છે, જેમ કે એચ.આય.વીની સારવારમાં વપરાતી સક્વિનાવીર. આ ઉપરાંત, અન્ય આહાર જડીબુટ્ટીઓ અને પૂરવણીઓ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા શક્ય છે, તમારા ડોક્ટર સાથે લસણની કોઈપણ સપ્લિમેન્ટ્સ વિશે ચર્ચા કરવાના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે જેથી તે તમારા આરોગ્ય અને દવાની પદ્ધતિ સાથે સુસંગત હોય.

Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.