તથ્ય જાંચ : શું તજ દ્વારા બ્લડ સુગર નિયંત્રિત થાય છે?

Last Updated on February 27, 2024 by Neelam Singh

સારાંશ 

એક વેબસાઈટના દાવા મુજબ તજ દ્વારા બ્લડસુગર નિયંત્રિત થાય છે. અમે આ દાવાની તપાસણી કરી અને આ દાવો અડધો સાચો જણાયો.

દાવો 

એક વેબસાઈટ દ્વારા દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે,

“તજનું સેવન ટાઈપ ટુ ડાયાબિટિસ માટે ફાયદાકારક હોવાનું સામે આવ્યું છે. તે બ્લડ સુગરમાં ઇન્સ્યુલિનને નિયંત્રિત કરવાનું કામ કરે છે. તેનાથી ડાયાબિટીસનો ખતરો ઓછો જાય છે.”

તથ્ય જાંચ

બ્લડ સુગર લેવલ એટલે શું?

બ્લડ સુગર લેવલ એટલે લોહીના પ્રવાહમાં ગ્લુકોઝની સાંદ્રતા, જે સેલ્યુલર ઊર્જા માટે નિર્ણાયક છે. તેનું માપ, એમજી/ડીએલમાં વ્યક્ત કરવામાં આવે છે, જેમાં ઉપવાસ, પોસ્ટપ્રાન્ડિયલ અને રેન્ડમ લેવલનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં ડાયાબિટીસ જેવી સ્થિતિ દર્શાવતા વિચલનોનો સમાવેશ થાય છે. તેને સમજવા અને માર્ગદર્શન માટે હેલ્થકેર પ્રોફેશનલની સલાહ જરૂર લો.

સામાન્ય શ્રેણીની બહાર લોહીમાં સુગરનું સ્તર અસામાન્ય ગણી શકાય. ઉપવાસમાં લોહીમાં સુગરના સ્તર માટે:

• સામાન્ય રીતે 100 mg/dL ની નીચે
• પૂર્વ-ડાયાબિટીસ (ક્ષતિગ્રસ્ત ઉપવાસ ગ્લુકોઝ): 100 થી 125 mg/dL

ડાયાબિટીસ: 126 mg/dL અથવા તેથી વધુ

પ્રયોગશાળા અને ઉપયોગમાં લેવાતી વિશિષ્ટ પરીક્ષણ પદ્ધતિના આધારે આ મૂલ્યો સહેજ બદલાઈ શકે છે. વધુમાં, અસામાન્ય બ્લડ સુગર લેવલ ડાયાબિટીસની નિશાની છે.

ડાયાબિટીસ શું છે?

ડાયાબિટીસ એ ક્રોનિક મેટાબોલિક સ્થિતિ છે જે તમારું શરીર ગ્લુકોઝની પ્રક્રિયા કેવી રીતે કરે છે તે અવરોધે છે. આ ભૂલ શરીરમાં હાઈ બ્લડ શુગરનું કારણ બને છે. તરસ વધવી, ભૂખ લાગવી અને વારંવાર પેશાબ કરવો એ ડાયાબિટીસના કેટલાક સંકેતો છે.

વધુમાં, ડાયાબિટીસના બે મુખ્ય પ્રકાર છે. ટાઈપ 2 ડાયાબિટીસ પરિબળોના સંયોજન દ્વારા થાય છે, જેમાં ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર (જ્યારે કોશિકાઓ ઇન્સ્યુલિન પ્રત્યે ઓછી પ્રતિભાવશીલ બને છે) અને સ્વાદુપિંડ દ્વારા ઇન્સ્યુલિનના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થાય છે. જ્યારે ટાઈપ 1 ડાયાબિટીસ એ સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગ છે જ્યાં શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ સ્વાદુપિંડમાં ઇન્સ્યુલિન ઉત્પન્ન કરતા કોષો પર હુમલો કરે છે. આનો અર્થ એ છે કે શરીર ઇન્સ્યુલિનનું ઉત્પાદન સંપૂર્ણપણે બંધ કરે છે.

તજ શું છે?

તજ એ ગરમ, મીઠો મસાલો છે જે સિનામોમમ જીનસમાંથી સદાબહાર વૃક્ષોની ઘણી પ્રજાતિઓની અંદરની છાલમાંથી બનાવવામાં આવે છે. તજના સૌથી સામાન્ય પ્રકારો સિલોન તજ (સિનામોમ વેરમ) અને કેસિયા તજ (સિનામોમમ કેસિયા) છે.

તજ એક સારો એન્ટીઑકિસડન્ટ, બળતરા વિરોધી, એન્ટિડાયાબિટીક, એન્ટિમાઇક્રોબાયલ, એન્ટિકેન્સર, લિપિડ-લોઅરિંગ અને કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર-રોગ-ઓછું સંયોજન છે. તેથી, તેના ઘણા બધા સંભવિત સ્વાસ્થ્ય લાભો છે.

જો કે, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે તજ કેટલીક દવાઓ સાથે પણ ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે, તેથી મોટા પ્રમાણમાં તજનું સેવન કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી મહત્વપૂર્ણ છે.

શું તજ બ્લડ સુગરના સ્તરને નિયંત્રિત કરી શકે છે?

આ શક્ય છે. લોહીમાં સુગરના સ્તરો અને ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા પર તેની સંભવિત અસરો માટે તજનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે. કેટલાક સંશોધનો સૂચવે છે કે તજ ડાયાબિટીસ અથવા ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર ધરાવતી વ્યક્તિઓમાં બ્લડ સુગરના નિયંત્રણ માટે ફાયદાકારક અસર ધરાવી શકે છે.

અમારું સંશોધન દર્શાવે છે કે તજ લાંબા સમયથી ડાયાબિટીસને રોકવા સાથે સંકળાયેલું છે. તેમાં એવા પરમાણુઓ છે જે ઇન્સ્યુલિન જેવી જ લાક્ષણિકતાઓ ધરાવે છે. જો કે, તજ અને ડાયાબિટીસ પરના પ્રયોગોએ મિશ્ર પરિણામો આપ્યા છે. તજ બ્લડ સુગરમાં થોડો ઘટાડો કરી શકે છે, પણ મોટાભાગના અભ્યાસો એ સાબિત કરી શક્યા નથી કે તે ડાયાબિટીસને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે કે નહી.

સર્ટિફાઈડ ડાયેટિશિયન અને હેલ્થ કોચ વૂમિકા મુખરજીએ ચેતવણી આપી હતી કે તજ ડાયાબિટીસની દવાઓની જગ્યા લઇ શકતા નથી. જો કે, આમાંથી કોઈ એકને આહારમાં ઉમેરવાથી લક્ષણો ઘટાડવામાં મદદ મળશે.

તદુપરાંત, ટાઈપ 2 ડાયાબિટીસ માટે કોઈ ઉપચાર નથી. લોકો માત્ર નિયમિત બ્લડ સુગર ટેસ્ટ, આહાર, જીવનશૈલીમાં ફેરફાર અને કેટલીકવાર દવાઓ દ્વારા જ તેનું સંચાલન કરી શકે છે.

આ ઉપરાંત, એવા સંશોધન પત્રો છે જે તેની ભલામણ કરતા નથી કારણ કે તેઓને તજ અને ડાયાબિટીસ વચ્ચે એવો કોઈ ચોક્કસ સંબંધ મળ્યો નથી. ઉપરાંત, કેટલી તજ લેવી તે અંગે કોઈ સ્પષ્ટ માર્ગદર્શિકા નથી. તેથી, એવું કહેવા માટે પૂરતા પુરાવા નથી કે તજ ડાયાબિટીસની દવાઓની જગ્યા લઇ શકે છે. 

દિલ્હી સ્થિત સરોજ ડાયાબિટીસ એન્ડ રિસર્ચ સેન્ટરના સ્થાપક અને વરિષ્ઠ કન્સલ્ટન્ટ ડાયાબિટોલોજીસ્ટ ડૉ. રિતેશ બંસલ જણાવે છે કે, “આ દાવા અંગે, એવું જોવામાં આવ્યું છે કે તજના ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો છે. તેમાં શક્તિશાળી એન્ટીઑકિસડન્ટો અને બળતરા વિરોધી એજન્ટો છે જે ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકારને પણ ઘટાડે છે. પણ તે સહાયક ભૂમિકા ભજવે છે.”

તજની જેમ, અમે અગાઉ પણ એ માન્યતાને [અન નકારી છે કે ડુંગળી ખાવાથી બ્લડ સુગર નિયંત્રિત થાય છે.

ડૉ. બંસલ વધુમાં ઉમેરે છે, “મોટાભાગના ડાયાબિટીસના દર્દીઓ સતત વૈકલ્પિક તબીબી સારવાર શોધે છે જે મદદરૂપ થઈ શકે. આ એટલા માટે છે કારણ કે તમામ ડાયાબિટીસના દર્દીઓને આહાર, જીવનશૈલીમાં ફેરફાર અને એલોપેથિક દવાઓ દ્વારા ચોક્કસ બ્લડ સુગરના સ્તર જાળવવાની સૂચના આપવામાં આવે છે. તેથી, આ કુદરતી ઉપચારો જીવનશૈલીની સમસ્યાઓ ધરાવતા લોકોને લાભ આપી શકે છે. તેમ છતાં, આવા કુદરતી ઉપાયોનો ઉપયોગ કરતી વખતે દર્દીની નજીકથી દેખરેખ રાખવાની જરૂર છે અને તેમને ડૉક્ટરો દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ તબીબી સારવારને અનુસરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.

ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે તજના અન્ય સંભવિત ફાયદા શું છે?

ડાયાબિટીસ ધરાવતી વ્યક્તિઓ અથવા બ્લડ સુગરના સ્તરને નિયંત્રિત કરવાનું લક્ષ્ય રાખતા લોકો માટે તજના સંભવિત ફાયદાઓ વૈજ્ઞાનિક સંશોધનમાં રસનો વિષય છે. અહીં વધુ વિગતવાર સમજૂતી છે:

• બ્લડ સુગર લેવલ પર અસર: તજમાં બાયોએક્ટિવ સંયોજનો હોય છે, જેમ કે સિનામાલ્ડીહાઈડ, જે તમારું શરીર ગ્લુકોઝ (ખાંડ) ને કેવી રીતે હેન્ડલ કરે છે તેના પર અસર કરી શકે છે. અન્ય અભ્યાસ સૂચવે છે કે તજમાં ગ્લુટાથિઓન હોય છે જે રક્ત ખાંડના સ્તરને સુધારી શકે છે.

• સુધરેલું ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા: ઇન્સ્યુલિન એ કોશિકાઓમાં ગ્લુકોઝના શોષણને સરળ બનાવીને રક્ત ખાંડના સ્તરને નિયંત્રિત કરવા માટે જવાબદાર હોર્મોન છે. સંશોધન સૂચવે છે કે તજ ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતામાં વધારો કરી શકે છે, એટલે કે કોષો ઇન્સ્યુલિનની ક્રિયાઓ માટે વધુ પ્રતિભાવશીલ બને છે, જે શરીર દ્વારા ખાંડના વધુ સારા શોષણ અને ઉપયોગ માટે મદદ કરે છે.
• પાચનને ધીમું કરે છે: તજ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સના પાચન અને શોષણના દરને પણ પ્રભાવિત કરી શકે છે. આ પ્રક્રિયાને ધીમું કરવાથી ભોજન પછી બ્લડ સુગરમાં ઝડપી વધારો થવાને બદલે વધુ ધીમે ધીમે વધારો થઈ શકે છે.
• તજના પ્રકારો અને માત્રા: તજની તમામ જાતો સમાન હોતી નથી. સિલોન તજ (ખરા તજ તરીકે પણ ઓળખાય છે) અને કેશિયા તજ બે મુખ્ય પ્રકારો છે. કેશિયા તજ, જે વધુ સામાન્ય છે, તેમાં કૌમરિનનું ઉચ્ચ સ્તર હોય છે, એક સંયોજન જે મોટી માત્રામાં યકૃત માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે. સિલોન તજમાં કુમરિનનું નીચું સ્તર હોય છે. ડોઝ માટે, અભ્યાસોએ તજની વિવિધ માત્રાનો ઉપયોગ કર્યો છે, પરંતુ તેની ફાયદાકારક અસરો માટે કોઈ સાર્વત્રિક રીતે સ્થાપિત ડોઝ નથી.

તેની અસરકારકતા અને સૌથી યોગ્ય માત્રાને નિશ્ચિતપણે સ્થાપિત કરવા માટે અમને વધુ સંશોધનની જરૂર છે. વધુમાં, તજને ડાયાબિટીસની સૂચિત દવાઓના ફેરબદલ તરીકે અથવા તંદુરસ્ત આહાર અને જીવનશૈલીના વિકલ્પ તરીકે જોવું જોઈએ નહીં.

ઉપરાંત, તજ પ્રત્યેના પ્રતિભાવો વ્યક્તિઓમાં બદલાઈ શકે છે. એકંદર આરોગ્ય, આનુવંશિકતા, આહાર અને ડાયાબિટીસના પ્રકાર જેવા પરિબળો બ્લડ સુગરના સ્તરને નિયંત્રિત કરવામાં તજ કેટલી અસરકારક છે તેના પર અસર કરી શકે છે.

જો તજના પૂરકને ધ્યાનમાં લેતા હોય, તો આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતાની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે, ખાસ કરીને જો તમને ડાયાબિટીસ અથવા અન્ય કોઈ સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ હોય. તેઓ તમારી ચોક્કસ સ્વાસ્થ્ય જરૂરિયાતોને અનુરૂપ માર્ગદર્શન પ્રદાન કરી શકે છે અને તે નક્કી કરવામાં મદદ કરી શકે છે કે તજની પૂર્તિ તમારા માટે અને કયા ડોઝ પર યોગ્ય છે.

Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.