Last Updated on January 30, 2024 by Neelam Singh
સારાંશ
એક વેબસાઈટ મુજબ પેરરસીટામોલ સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે. અમે આ દાવાની તપાસણી કરી અને આ દાવો મોટેભાગે ખોટો જણાયો.
દાવો
એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે,
“તમેં જો તાવ આવે તો ધડ દઈને જો PARCETAMOL લઇ લેતા હો તો તે ગંભીર બીમારી સર્જી શકે છે.”
તથ્ય જાંચ
તાવ’નો અર્થ શું છે અને પેરાસિટામોલ તાવના સંચાલનમાં કેવી રીતે મદદ કરી શકે છે?
તાવ એ શરીરની કુદરતી સંરક્ષણ પદ્ધતિ છે જે ત્યારે થાય છે જ્યારે શરીરનું તાપમાન 98.6 ડિગ્રી ફેરનહીટથી (37 ડિગ્રી સેલ્સિયસ) ઉપર વધે છે. તે વારંવાર ઇજા, બળતરા અથવા ચેપના પરિણામે થાય છે. તાવના બે મુખ્ય પ્રકાર છે: તીવ્ર, જે ટૂંકા ગાળા માટે ચાલે છે, અને ક્રોનિક, જે લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહે છે અને તે વિકૃતિઓ અથવા કેન્સર જેવી અંતર્ગત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ સૂચવી શકે છે. તાવ ઘણીવાર સામાન્ય લક્ષણો સાથે આવે છે, જેમ કે પરસેવો, ઠંડી લાગવી અને હૃદયના ધબકારા વધવા. આ લક્ષણો ડોકટરો માટે અંતર્ગત કારણને ઓળખવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
તાવને નિયંત્રિત કરવા અને અગવડતાને દૂર કરવા માટે, એન્ટિપ્રાયરેટિક દવાઓનો સામાન્ય રીતે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. વ્યાપકપણે ઉપયોગમાં લેવાતી એન્ટિપ્રાયરેટિક પેરાસિટામોલ છે, જેને એસેટામિનોફેન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દવા પ્રોસ્ટાગ્લાન્ડિન્સના ઉત્પાદનને અટકાવીને કામ કરે છે, જે તાવની પ્રતિક્રિયા માટે જવાબદાર શરીરમાં રસાયણો છે. પ્રોસ્ટાગ્લાન્ડિનનું સ્તર ઘટાડીને, પેરાસીટામોલ અસરકારક રીતે શરીરનું તાપમાન ઘટાડે છે અને તાવ અને તેની સાથે સંકળાયેલા લક્ષણોથી રાહત આપે છે. જો કે, તાવના સંચાલન માટે તબીબી માર્ગદર્શન હેઠળ નક્કી કરેલ ડોઝમાં જ પેરાસીટામોલ લેવી જોઈએ.
શું તાવના નિયંત્રણ માટે પેરાસિટામોલનો ઉપયોગ બંધ કરવો યોગ્ય છે?
ના, હાલ તો નહિ. પેરાસીટામોલ, જેને એસેટામિનોફેન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે તાવ ઘટાડવા અને હળવાથી મધ્યમ પીડાને નિયંત્રિત કરવા માટેની ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવા છે. જો કે, તેનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવો અને સાવચેતી રાખવી મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે, અયોગ્ય માત્રામાં કરેલો ઉપયોગ જોખમો પેદા કરી શકે છે, ખાસ કરીને યકૃતના નુકસાનની દ્રષ્ટિએ. પેરાસીટામોલનું ચયાપચય યકૃત દ્વારા થાય છે, અને વધુ પડતો ડોઝ, ખાસ કરીને જ્યારે નિયમિત આલ્કોહોલના સેવન સાથે જોડવામાં આવે છે, ત્યારે ગંભીર લીવરને ઝેરી અસર કરી શકે છે. આકસ્મિક ઓવરડોઝ પણ ત્યારે થઈ શકે છે જ્યારે વ્યક્તિઓ અજાણતાં પેરાસિટામોલ ધરાવતી બહુવિધ દવાઓ લે છે, જે શરદી અને ફ્લૂના ઉપચારમાં સામાન્ય ઘટક છે.
જોકે પેરાસીટામોલમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો નથી, જે તેને સંધિવા જેવી ચોક્કસ પરિસ્થિતિઓ માટે અયોગ્ય બનાવે છે, તેના વ્યાપક ઉપયોગને ઘણા પરિબળોને આભારી હોઈ શકે છે. પેરાસીટામોલ જઠરાંત્રિય પ્રણાલી પર તેની ન્યૂનતમ અસર માટે જાણીતું છે. જો કે, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે પેરાસીટામોલના વધુ પડતા અને અનિયંત્રિત સેવનથી પેટમાં દુખાવો, અગવડતા, હાર્ટબર્ન, ઉબકા અથવા ઉલ્ટી થઈ શકે છે. પણ, બાળકોથી લઈને વૃદ્ધ લોકો સુધી તે દરેક ઉમરના વ્યક્તિ માટે યોગ્ય છે. તે અમુક દવાઓ સાથે ક્રિયા પ્રતિક્રિયા ધરાવે છે તેથી તેને વિવિધ સારવારો દરમિયાન લઇ શકાય. તબીબી માર્ગદર્શન હેઠળ, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન પેરાસિટામોલને સલામત ગણવામાં આવે છે તે હકીકત પણ તેની અપીલમાં વધારો કરે છે.
પેરાસિટામોલનો ઉપયોગ કરતી વખતે, તેની સંભવિત પ્રતિકૂળ પ્રતિક્રિયાઓ જેમ કે ત્વચાની દુર્લભ સમસ્યાઓ ધ્યાન રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે. અણધાર્યા લક્ષણો માટે મોનીટરીંગ એ નિર્ણાયક છે, ખાસ કરીને ચામડીની સંવેદનશીલતા અથવા એલર્જીનો ઇતિહાસ ધરાવતા લોકો માટે. દુર્લભ કિસ્સાઓમાં, પેરાસીટામોલ ત્વચાની પ્રતિકૂળ પ્રતિક્રિયાઓનું કારણ બની શકે છે જેમ કે ફોલ્લીઓ, ખંજવાળ, શિળસ (અર્ટિકેરિયા), અને, અત્યંત ભાગ્યે જ, સ્ટીવન્સ-જહોનસન સિન્ડ્રોમ (SJS) અથવા ઝેરી એપિડર્મલ નેક્રોલિસિસ (TEN). ત્વચાની આ પ્રતિક્રિયાઓ દ્વારા દર્દીએ તરત જ પેરાસિટામોલનો ઉપયોગ બંધ કરી દેવો જોઈએ. જે વ્યક્તિને પહેલેથી જ કોઈ એલર્જી હોય અને જેની ત્વચા સંવેદનશીલ હોય તેણે ખાસ ધ્યાન રાખવું જોઈએ.
પેરાસીટામોલ સામાન્ય રીતે સલામત હોવા છતાં, ડોઝની સૂચનાઓનું પાલન કરવું અને આડઅસરનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. સલામત અને અસરકારક ઉપયોગ માટે ડોકટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે. જોખમો ઘટાડીને પેરાસીટામોલના લાભો વધારવા માટે, જે તે વ્યક્તિએ માર્ગદર્શિકાનું પાલન કરવું જોઈએ અને જ્યારે જરૂરી હોય ત્યારે ડોક્ટરનું માર્ગદર્શન મેળવવું જોઈએ.
મુંબઈના જનરલ ફિઝિશિયન, ડૉ. કશ્યપ દક્ષિણી, સમજાવે છે કે તાવની સારવાર માટે પેરાસિટામોલ સૌથી સુરક્ષિત એન્ટિપ્રાયરેટિક માનવામાં આવે છે. જ્યારે અન્ય દવાઓ જેવી કે ibuprofen અને NSAIDs માં પણ એન્ટિપ્રાયરેટિક અસરો હોય છે, ત્યારે તેનો સાવધાનીથી ઉપયોગ કરવો જરૂરી છે. આ દવાઓને લાંબા સમય સુધી લેતી વખતે સાવધાની રાખવાની અત્યંત જરૂરી છે, કારણ કે તે પેટ, લીવર અને કિડની પર પ્રતિકૂળ અસર કરી શકે છે. જે વ્યક્તિઓને કિડનીની સમસ્યાઓ, પેટના અલ્સર, લીવરની સ્થિતિ અથવા કાર્ડિયાક સમસ્યાઓ છે તેમણે NSAID નો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ.
તાવ માટે આયુર્વેદિક ‘કાઢો’ શું ભાગ ભજવે છે?
આયુર્વેદિક ‘કાઢો’ પરંપરાગત હર્બલ ઉપચાર પર ભાર મૂકીને તાવને નિયંત્રિત કરવા માટે એક વ્યાપક અભિગમ પ્રદાન કરે છે. આયુર્વેદ મુજબ, તાવને શરીરના અસંતુલન તરીકે જોવામાં આવે છે, જેને પુનઃસ્થાપિત કરવાની જરૂર છે. કાઢો, એ તુલસી, આદુ, કાળા મરી અને તજને ભેળવીને બનાવવામાં આવે છે. તે મુખ્યત્વે રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા, બળતરા વિરોધી, એન્ટિમાઇક્રોબાયલ અને એકંદર સુખાકારી ગુણધર્મો માટે પ્રખ્યાત છે. આ ઘટકોને ઉકાળવાથી, એક શક્તિશાળી અમૃત કાઢવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તે તાવને દૂર કરે છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે.
આયુર્વેદિક પ્રેક્ટિશનરો વ્યક્તિને પારખી તેના શરીર મુજબ અને અસંતુલનના પ્રમાણને આધારે કાઢો બનાવે છે. કાઢા, ઉપરાંત, ઉપચારને ટેકો આપવા માટે આહારમાં ફેરફાર અને જીવનશૈલીમાં ફેરફારની ભલામણ કરવામાં આવે છે. જ્યારે આયુર્વેદ સદીઓથી પ્રેક્ટિસ કરવામાં આવે છે અને એક સર્વગ્રાહી અભિગમ પ્રદાન કરે છે, ત્યારે કાઢા જેવા ઉપાયોનો ઉપયોગ કરતી વખતે લાયક પ્રેક્ટિશનરો પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવવું જોઈએ.
એ નોંધવું જરૂરી છે કે આયુર્વેદ અનુસાર તાવના ઉપચારમાં કાઢો મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. જો કે, તેને પૂરક માનવામાં આવે છે અને કાઢો એ પેરાસિટામોલ જેવી પરંપરાગત દવાઓનો વિકલ્પ નથી. પેરાસીટામોલ, એ તાવ ઘટાડવા માટે અને તેના લક્ષણોમાં રાહત માટે બનાવવામાં આવી છે. કાઢો ભલે કોઈ રીતે નુકસાનકારક નથી પણ સાવચેતી આવશ્યક છે. ગંભીર તાવના કિસ્સામાં જાતે નિર્ણયો લેવા કરતા તબીબી સલાહ ખૂબ જ જરૂરી છે. આર્યુવેદીક દવાઓના ઉપયોગ વખતે તબીબી નિષ્ણાતનો હસ્તક્ષેપ અને માર્ગદર્શન જરૂરી છે.
Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.
