ફેક્ટ ચેક: શું સોયા અલ્ઝાઈમર રોગનું કારણ બને છે?

Last Updated on September 27, 2023 by Neelam Singh

સારાંશ

એક સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટમાં એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે સોયામાં એલ્યુમિનિયમ હોય છે જે માનવ મગજને નુકસાન પહોંચાડે છે. અમે તથ્ય-તપાસ કર્યું અને જાણવા મળ્યું કે દાવો અડધો સાચો છે. સોયામાં એલ્યુમિનિયમ હોય છે, જો કે તે સ્પષ્ટ નથી કે સોયાના નિયમિત સેવનથી માનવ શરીરને નુકસાન થશે કે કેમ. જ્યારે એલ્યુમિનિયમને ડિમેન્શિયા માટે જોખમી પરિબળ માનવામાં આવે છે, ત્યારે તે સાબિત કરવા માટે વ્યાપક અભ્યાસો ચાલી રહ્યા છે. કોઈપણ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા પુષ્ટિ આપતા નથી કે તમામ અલ્ઝાઈમર અને અન્ય ડિમેન્શિયાના દર્દીઓમાં એલ્યુમિનિયમનું પ્રમાણ ઊંચું હોય છે.

દાવો

એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે,

“શરીરના ઉત્સેચકો અને એમિનો એસિડ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરવા માટે સોયાની મિલકત મગજના દુ sadખદ પરિણામો તરફ દોરી શકે છે. ડ Dr.. વ્હાઇટ અને હવાઇયન રિસર્ચ સેન્ટરના સાથીઓ સૂચવે છે કે સોયા ઉત્પાદનોમાંના કેટલાક તત્વો મગજના તે ક્ષેત્રમાં નકારાત્મક અસર કરી શકે છે જે શિક્ષણ અને રચના, અવરોધિત, ખાસ કરીને, લાંબા ગાળાની મેમરીમાં શામેલ છે”

ફેક્ટ ચેક

શું સોયા ઉત્પાદનોમાં એલ્યુમિનિયમ હોય છે?

હા, તે શક્ય છે. એસિડ માટીમાં ઉગાડવામાં આવતા સોયા પાકમાંથી બનાવેલ સોયા ઉત્પાદનોમાં એલ્યુમિનિયમ હોઈ શકે છે. સોયા-પ્રોટીન જેવા સોયા ઉત્પાદનોને એસિડ ધોવા દ્વારા ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા પ્રોટીનનું ઉત્પાદન કરવા માટે ઘણી વખત વધુ એન્જીનિયર કરવામાં આવે છે. પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે દરેક સોયા પાકમાં એલ્યુમિનિયમ હશે.

શું સોયામાં રહેલું એલ્યુમિનિયમ અલ્ઝાઈમર રોગનું કારણ બને છે?

આ વાત શંકાસ્પદ છે. એલ્યુમિનિયમ ધરાવતા સોયા ઉત્પાદનો ખાવાથી અલ્ઝાઈમર અને અન્ય ડિમેન્શિયા રોગોનું જોખમ વધે છે, તેનાકોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. જો કે, અમને કેટલાક પ્રકાશિત અભ્યાસ મળ્યા છે જે દર્શાવે છે કે આહાર દ્વારા એલ્યુમિનિયમ મગજમાં એકઠું થઈ શકે છે. પરંતુ માનવી પર્યાવરણ, વાસણો, પાણી અને અન્ય સ્ત્રોતો દ્વારા એલ્યુમિનિયમના સંપર્કમાં આવે છે. તેથી, ઉપલબ્ધ અભ્યાસો પુષ્ટિ કરતા નથી કે આ પરિબળોમાંથી એક અથવા તે બધા તેમાં વધારો કરે છે.

શું દરેક અલ્ઝાઈમર અને ડિમેન્શિયાના દર્દીમાં એલ્યુમિનિયમનું પ્રમાણ ઊંચું હોય છે?

ના, આ વાત સાચી નથી. એલ્યુમિનિયમમાં વધારો ડિમેન્શિયા અને અલ્ઝાઈમર રોગ તરફ દોરી જશે તે સૂચવવા માટે પૂરતા પુરાવા નથી. સંશોધન હજુ ચાલુ છે.

અલ્ઝાઇમર સોસાયટી જણાવે છે કે કુદરતી રીતે બનતી ધાતુઓ અને અલ્ઝાઇમર રોગના વિકાસ અથવા પ્રગતિ વચ્ચે સંબંધ હોવાની સંભાવના છે. પરંતુ અમને ખબર નથી કે આ સંબંધ ખરેખર અલ્ઝાઈમર રોગનું કારણ બને છે.

જો કે, એલ્યુમિનિયમ એ માન્ય ન્યુરોટોક્સિન હોવાથી, જ્યારે તે મગજમાં પ્રવેશે છે ત્યારે તે જ્ઞાનાત્મક ઉણપ અને ડિમેન્શિયાનું કારણ બની શકે છે અને સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમ (CNS) પર ચોક્કસ પ્રતિકૂળ અસરો કરી શકે છે તેવી સંભાવના છે. પરંતુ આ હજી સુધી સાબિત થયું નથી, અને આવી કોઈપણ પ્રતિકૂળતા ત્યારે જ થઈ શકે છે જ્યારે તેનું ઝેરી માત્રામાં સેવન કરવામાં આવે.

વાસ્તવમાં, 1996ના અભ્યાસમાં એવું પણ નિષ્કર્ષ કાઢવામાં આવ્યું હતું કે અલ્ઝાઈમર રોગમાં, મગજના વિસ્તારોમાં એલ્યુમિનિયમની સાંદ્રતામાં વધારો થયો નથી કે જે આ રોગ સાથે સંકળાયેલા ફેરફારોને પસાર કરવા માટે સંવેદનશીલ હોય છે.

દાવો ક્યાંથી આવ્યો તે સમજવા માટે અમે વધુ સંશોધન કર્યું. એવું લાગે છે કે અનુમાન 1965 માં હાથ ધરવામાં આવેલા એક અભ્યાસમાંથી છે જેમાં સસલાને એલ્યુમિનિયમના ઉચ્ચ ડોઝ સાથે ઇન્જેક્ટ કરવામાં આવ્યા હતા. સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું હતું કે સસલામાં ન્યુરોફિબ્રિલરી ગૂંચવણો, એમાયલોઇડના સ્તરમાં વધારો અને મગજમાં તકતીઓનો વિકાસ થયો છે, જે અલ્ઝાઈમરના દર્દીઓના મગજમાં જોવા મળે છે. પરંતુ, સસલાંઓને આપવામાં આવેલા ડોઝ અત્યંત ઊંચા હતા, અને આ ઝેરી સ્તરો એ સ્તર કરતાં વધુ છે જે ખોરાક દ્વારા અથવા સંભવિત રીતે એલ્યુમિનિયમ કુકવેરના સંપર્ક દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશી શકે છે.

આ અંગે ન્યુરોલોજિસ્ટ ડો. અભિષેક જુનેજા ઉમેરે છે કે ‘એલ્યુમિનિયમ એ ન્યુરોટોક્સિક મેટલ છે. તે મગજમાં એકઠા થવા પર ચેતા કોષોને સીધું નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. જો કે, અલ્ઝાઈમર રોગમાં કારણભૂત પરિબળ તરીકે તેની ભૂમિકા હજુ સંશોધન હેઠળ છે.

ઇન્ટરનેશનલ જર્નલ ઓફ અલ્ઝાઇમર ડિસીઝ વેબસાઇટ દ્વારા પણ તેની પુષ્ટિ કરવામાં આવી છે. વેબસાઈટ જણાવે છે કે ‘એલ્યુમિનિયમ અને અલ્ઝાઈમર રોગ અને અન્ય ધાતુઓ અને એડી વચ્ચેની કડીના પુરાવા વધી રહ્યા છે. પરંતુ આ મુદ્દો વિવાદાસ્પદ છે કારણ કે, કઈ રીતે અલ્ઝાઈમર રોગ થાય છે અને શરીરમાં ફેલાય છે તે હજુ સ્પષ્ટ નથી.

2016 માં પ્રકાશિત થયેલ એક સંશોધન પેપર જણાવે છે કે અકાર્બનિક એલ્યુમિનિયમના સંપર્કમાં આવવાથી સ્વાસ્થ્ય જોખમો તેના ભૌતિક અને રાસાયણિક સ્વરૂપો પર આધારિત છે. તેમજ દરેક માનવ શરીર તીવ્રતા, સમયગાળો અને એક્સપોઝરના આવર્તન પર આધાર રાખીને અલગ રીતે પ્રતિક્રિયા આપે છે.

Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.