Last Updated on January 29, 2024 by Neelam Singh
સારાંશ
એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે આંખોની નીચે કાળા કુંડાળા પર જામફળ ઘસવાથી તે ગાયબ થઈ જાય છે. અમે આ દાવાની તપાસણી કરી અને આ દાવો મોટે ભાગે ખોટો જણાયો.
દાવો
એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે,
“આંખોની નીચે કાળા કુંડાળાથી પરેશાન હોવ તો જામફળ ઘસીને તે ભાગે લગાવવાથી અથવા ડેઈલી ડાયટમાં તેનું સેવન કરો આ સમસ્યાથી મુક્તિ મળી જશે.”
તથ્ય જાંચ
ક્યાં કારણોસર કાળા ડાઘા અને ત્વચાના રંગમાં ફેરફાર થાય છે?
કાળા ડાઘા અને ત્વચાના રંગમાં ફેરફાર આ બંને મેલાનીન જે ત્વચાને,વાળને અને આંખને રંગ આપે છે, તે તત્વના વધારે પડતા ઉત્સર્ગના કારણે થાય છે. મેલાનીનનું ઉત્પાદન મેલાનોસાઇટ્સ નામના કોષો કરે છે. જયારે આ કોષો વધારે એક્ટીવ થઇ જાય છે ત્યારે તે વધારે મેલાનીનનું ઉત્પાદન કરે છે અને જેના કારણે ત્વચા પર ડાઘા દેખાય છે.
આ સિવાય ત્વચાના રંગમાં ફેરફાર બદલ ઘણા બધા પરિબળો જવાબદાર હોય છે
સન એક્સપોઝર : સૂર્યમાંથી નીકળતા અલ્ટ્રા વાયોલેટ કિરણોની સામે રક્ષણ આપવા માટે મેલાનોસાઇટ્સ મેલાનીનનું ઉત્સર્જન કરે છે. અને તે જો ન કરે તો તે વૃદ્ધ થતા પડતા ‘ઉમરના ડાઘા’માં પરિવર્તિત થઇ શકે છે.
હોર્મોનલ બદલાવ : ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન થતા ફેરફારો
પોસ્ટ-ઇન્ફ્લેમેટરી હાયપરપીગ્મેન્ટેશન (PIH): ખીલ, ખરજવું, સૉરાયિસસ અથવા ત્વચાની અન્ય સ્થિતિઓને કારણે ત્વચાની બળતરા અસરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં મેલાનિનના ઉત્પાદનમાં વધારો અને શ્યામ ફોલ્લીઓ તરફ દોરી શકે છે.
આનુવંશિકતા: કેટલીક વ્યક્તિઓના કોષો વધુ વિકાસશીલ હોય તેવું બની શકે છે.
ત્વચાનું વૃદ્ધત્વ: જેમ જેમ ઉંમર થાય તેમ તેમ, આપણી ત્વચાની મેલાનિનના ઉત્પાદનને નિયંત્રિત કરવાની ક્ષમતામાં ફેરફાર થતો હોય છે, જે ઉંમરને લગતા કાળા ડાઘ પેદા કરે છે.
અમુક દવાઓ: દવાઓ, જેમ કે નોન-સ્ટીરોઈડલ એન્ટી-ઈન્ફ્લેમેટરી દવાઓ (NSAIDs), ફોટોસેન્સિટિવિટીનું કારણ બની શકે છે અને ત્વચાના રંગના ફેરફારનું કારણ બની શકે છે.
શું જામફળના ઉપયોગથી કાળા ડાઘા દુર થઇ શકે છે?
એમ ચોક્કસ ન કહી શકાય. કાળા ડાઘા દુર કરવાનો કોઈ પાક્કો ઉપચાર નથી. પણ કાળાશને ઘટાડવા તથા નવા ડાઘા ન બને તેના માટેની અમુક સારવાર જરૂર છે. જો કે તબીબી રીતે જામફળ એ કાળા ડાઘ દુર કરવા માટેનો ઉપચાર સાબિત નથી થયો. જ્યારે જામફળ તેના એન્ટિમાઇક્રોબાયલ, એન્ટીઑકિસડન્ટ અને બળતરા વિરોધી ગુણધર્મોને કારણે કેટલાક સંભવિત ફાયદાઓ ધરાવે છે, ત્યારે કાળા ડાઘાની સારવારમાં તેની અસરકારકતાને સમર્થન આપવા માટે વૈજ્ઞાનિક પુરાવા મર્યાદિત છે. જામફળમાં જોવા મળતું મિસ્ટ્રીસિન નામનું સંયોજન મેલાનિનના ઉત્પાદનને અટકાવવા માટે જાણીતું છે. ત્વચા પર જામફળની અસરો સ્થાપિત કરવા માટેના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે તેમાં હાયપરપીગ્મેન્ટેશન ઘટાડવાની ક્ષમતા છે.
ડો. રત્નાકર શુક્લા MBBS,MD આના વિશે વિગતવાર જણાવે છે “જામફળમાં બળતરા વિરોધી, એન્ટિબેક્ટેરિયલ અને એસ્ટ્રિજન્ટ ગુણધર્મો છે, તે હાયપરપીગ્મેન્ટેશન ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે: વધુ સમાન રંગ પ્રદાન કરે છે. જામફળ તૈલી ત્વચાને સંતુલિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે અને છિદ્રોને કડક બનાવે છે. પરંતુ માત્ર થોડી માત્રામાં ઉપયોગ કરવાની ખાતરી જરૂરી છે. નહિતર , તે ત્વચાને લાલ કરી શકે છે. જે જગ્યાએ ડાઘા છે તે જગ્યા પર તેને લગાવવું વધારે સલામત છે. પણ એ વાતની તકેદારી રાખવી કે તે ઇન્જેશન આભાસ અને અન્ય માનસિક આડઅસરોનું કારણ બની શકે છે. આ ઉપરાંત, એ નોંધવું જરૂરી છે કે આ અસરો વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ બદલાય છે.”
AIIMS દિલ્હીના ડર્મેતોલોજી અને વેનેરોલોજીમાં MBBS અને MD, ડૉ. સચિન ગુપ્તા હાલમાં અમૃતા હોસ્પિટલ, ફરીદાબાદમાં કામ કરે છે, તેઓ જણાવે છે કે, “માહિતી ઓવરલોડના યુગમાં, ઈન્ટરનેટ ત્વચા અને વાળની સંભાળ માટે ઘરગથ્થુ ઉપચારોથી ભરાઈ ગયું છે, જે ઘણી વખત ચમત્કારિક પરિણામોનું વચન આપે છે. જામફળ, અથવા મિરિસ્ટિકા ફ્રેગ્રન્સ, એ મિરિસ્ટિસિન અને યુજેનોલ જેવા સંયોજનોથી સમૃદ્ધ છે, જે એન્ટીબેક્ટેરિયલ અને બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો માટે જાણીતા છે, પણ ત્વચાની સંભાળમાં તેમની વાસ્તવિક અસરકારકતા કેટલી છે અને ખાસ કરીને ખીલ જેવી પરિસ્થિતિઓમાં તેનો શું સ્વભાવ છે તેના પર સારી રીતે સંશોધન કરવામાં આવ્યું નથી.
વર્ષોના અનુભવથી મેં એવું નોંધ્યું છે કે, આ ઘરગથ્થું ઉપાયોની વાસ્તવિક-વિશ્વની અસરો ઘણીવાર ઑનલાઇન વચનોથી તદ્દન અલગ હોય છે. મેં એવા દર્દીઓ જોયા છે કે જેઓ, કુદરતી ઉપચારની લાલચથી આ ‘ઘર-આધારિત કુદરતી ઉપચારો’ નો ઉપયોગ કર્યા પછી ગંભીર ત્વચાની બળતરા અને એલર્જી અનુભવે છે. આવા કમનસીબ અનુભવોએ માત્ર તેમની ત્વચાની સ્થિતિ જ ખરાબ નહોતી કરી પણ નુકસાનને સુધારવા માટે તબીબી સારવારની જરૂરિયાત પણ ઉભી કરી”
ડૉ. ગુપ્તા વધુમાં જણાવે છે, “ ત્વચારોગવિજ્ઞાનમાં કુદરતી ઘટકો હંમેશા સલામતી અથવા અસરકારકતાનો પર્યાય નથી અને તે ખરેખર જોખમી પણ હોય શકે છે. ત્વચાની સમસ્યાઓનો અનુભવ કરતી કોઈપણ વ્યક્તિ માટે ત્વચારોગ વિજ્ઞાનીની સલાહ લેવી એ સૌથી સલામત અને પ્રાથમિક બાબત છે. ડર્મેતોલોજીસ્ટ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન, ક્લિનિકલ કુશળતા અને વ્યક્તિગત શરીરવિજ્ઞાનની સમજના આધારે વ્યક્તિગત સારવાર જણાવે છે. એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે સારવાર માત્ર અસરકારક નથી પણ તમારી ત્વચાની જરૂરિયાતોને અનુરૂપ પણ છે. હમેશા યાદ રાખો કે, તમારી ત્વચાના સ્વાસ્થ્ય માટે પુરાવા આધારિત તબીબી પ્રેક્ટિસ પસંદ કરવી જોઈએ, નહીં કે ઘરગથ્થુ ઉપચારો. રસોડામાં જે કામ કરે છે તે હંમેશા તમારી ત્વચા પર કામ કરતું નથી.”
જો કે, કાળા ડાઘાની સારવારમાં જામફળની અસરકારકતાની પુષ્ટિ કરવા માટે વધુ સંશોધનની જરૂર છે. વધુમાં, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે જામફળ ત્વચામાં બળતરા પેદા કરી શકે છે, તેથી તમારા ચહેરા પર તેનો ઉપયોગ કરતા પહેલા શરીરના બીજા અંગની નાની ત્વચા પર ટેસ્ટ કરવો મહત્વપૂર્ણ છે. જો તમને કોઈ બળતરાનો અનુભવ થાય, તો તરત જ ઉપયોગ બંધ કરો. યાદ રાખો, બધા ઘરેલું ઉપચાર અસરકારક હોતા નથી.
સાબિત પદ્ધતિઓ સાથે અને યોગ્ય સારવાર માટે ત્વચારોગ વિજ્ઞાની પાસેથી સલાહ લીધા પછી સારવાર નક્કી કરવી જરૂરી છે. હેલ્થકેર પ્રોફેશનલની સલાહ લીધા વિના જામફળનો ઉપયોગ કાળા ડાઘાની પ્રાથમિક સારવાર માટે અસરકારક નથી.
ત્વચાના રંગમાં ફેરફાર અને કાળી ફૂલ્લીઓને કેવી રીતે રોકવું?
ત્વચાના રંગમાં ફેરફારને રોકવામાં દરરોજ બ્રોડ-સ્પેક્ટ્રમ સનસ્ક્રીનનો ઉપયોગ કરવો, સૂર્યના લાંબા સમય સુધી સંપર્કમાં રહેવાનું ટાળવું અને યોગ્ય કપડાં, ટોપીઓ વડે ત્વચાને સુરક્ષિત રાખવાનો સમાવેશ થાય છે. હાલ કાળી ફૂલ્લીઓ માટે, સારવારમાં હાઇડ્રોક્વિનોન, રેટિનોઇડ્સ, વિટામિન સી, અથવા આલ્ફા હાઇડ્રોક્સી એસિડ્સ,
રાસાયણિક છાલ, લેસર ઉપચાર અથવા માઇક્રોડર્માબ્રેશન જેવા ઘટકો ધરાવતી સ્થાનિક ક્રીમનો સમાવેશ થઈ શકે છે. ત્વચારોગ વિજ્ઞાનીની સલાહ લેવાથી ત્વચાના રંગમાં ફેરફારના મૂળ કારણને નિર્ધારિત કરવામાં અને વ્યક્તિગત સારવારના વિકલ્પો પ્રદાન કરવામાં મદદ મળી શકે છે.
THIP મીડિયાએ અગાઉ આ વિષયને લગતા કેટલાક બીજા દાવાઓ તપાસ્યા છે જેમ કે, બટાટા ઘસવાથી કાળા ડાઘા અને ત્વચાના રંગમાં આવેલા ફેરફારને ઉલટ કરી શકાય છે. અને તમે ટામેટા તથા બેકિંગ સોડા દ્વારા તમારી ત્વચાને ગોરી કરી શકો છો.
Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.
