Last Updated on ਸਤੰਬਰ 8, 2022 by Neelam Singh
Quick Take
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਇਕ ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਲਈ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮੁਹਾਸੇ ਬਣਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਚਮਕਦਾਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਦਾਗ-ਧੱਬਿਆਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਝੂਠਾ ਹੈ।
The Claim
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸਟ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, “7 ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਲਈ।” ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ‘ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ।’ ਪੋਸਟ ਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨਸ਼ੌਟ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
Fact Check
ਫਿਣਸੀ ਕੀ ਹੈ?
ਜਿਵੇਂ ਕਿ NIH ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਫਿਣਸੀ ਚਮੜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸੋਜਸ਼ ਵਿਕਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੇਬੇਸੀਅਸ (ਤੇਲ) ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਵਾਲਾਂ ਦੇ follicle ਨਾਲ ਜੁੜਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਵਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫਿਣਸੀ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਾਲਾਂ ਦੇ follicles ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਪਲੱਗ ਕੀਤੇ ਫੋਲੀਕਲ ਦੀ ਕੰਧ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਅਤੇ ਸੀਬਮ ਨੂੰ ਨੇੜਲੀ ਚਮੜੀ ਵਿੱਚ ਖਿਲਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਖਮ ਜਾਂ ਮੁਹਾਸੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।”
ਅਮੈਰੀਕਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਡਰਮਾਟੋਲੋਜੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੁਹਾਸੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਚਮੜੀ ਦਾ ਮਾਹਰ ਤੁਹਾਡੇ ਬ੍ਰੇਕਆਉਟ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤੁਹਾਡਾ ਨਿਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਚਮੜੀ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਹਾਸੇ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਬਰੇਕਆਉਟ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਮਾਹਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਇਲਾਜ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।”
ਫਿਣਸੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਅਕਸਰ, ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਸੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਲੱਭਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਦਾ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਤੁਹਾਡੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇਲਾਜ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਕਸਰ, ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਸੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਤੇਲ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਅਤੇ ਸੋਜ ਜਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਸਤਹੀ ਦਵਾਈਆਂ ਰੈਟੀਨੋਇਡਜ਼, ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ, ਸੇਲੀਸਾਈਲਿਕ ਐਸਿਡ, ਆਦਿ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਤਹੀ ਇਲਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਵੀ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਲਕੀ ਥੈਰੇਪੀ, ਕੈਮੀਕਲ ਪੀਲ, ਸਟੀਰੌਇਡ ਇੰਜੈਕਸ਼ਨ, ਡਰੇਨੇਜ ਅਤੇ ਕੱਢਣ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਇਲਾਜ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਡਾ. ਜਯੋਤੀ ਕੰਨਨਾਗਥ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਮਾਹਰ, ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਕਲਪਾਂ ਵੱਲ ਮੁੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਲੱਭਦੇ ਹਨ, ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਜਾਗਰੂਕਤਾ’ ਬਲੌਗਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਕਾਰਨ। ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਰਸ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਇਕੱਲੇ ਜਾਂ ਹਲਦੀ, ਐਸਪਰੀਨ, ਸ਼ਹਿਦ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਉਪਾਅ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾੜ-ਵਿਰੋਧੀ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਮਾਈਕਰੋਬਾਇਲ ਗੁਣ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਕੇ ਫਿਣਸੀ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਨਿੰਬੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੇ ਕੁਝ ਸੰਭਾਵੀ ਜੋਖਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਜਾਂ ਡੰਗਣ ਵਾਲੀ ਸਨਸਨੀ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੁਸ਼ਕੀ, ਲਾਲੀ, ਖੁਜਲੀ, ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਤੀ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਡਾ. ਸੋਨਾਲੀ ਕੋਹਲੀ, ਕੰਸਲਟੈਂਟ ਡਰਮਾਟੋਲੋਜੀ, ਸਰ ਐਚਐਨ ਰਿਲਾਇੰਸ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਹਸਪਤਾਲ, ਦੱਸਦੀ ਹੈ, “ਨਿੰਬੂ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਦਾ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਫਲੇਵੋਨੋਇਡ ਗੁਣ ਹਨ ਜੋ ਚਮੜੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹਨ। ਚਿਹਰੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਸੀਰਮ ਇੱਕ ਖਾਸ ਫਾਰਮੂਲੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ pH ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ਾਬ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਸੀਰਮ ਜੋ ਅਸੀਂ ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸਿਟਰਿਕ ਐਸਿਡ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਰਸ ਦਾ ਐਸਕੋਰਬਿਕ ਐਸਿਡ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਚਮੜੀ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨਿੰਬੂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਚਮੜੀ ਦੇ pH ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੇਜ਼ਾਬ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸੂਰਜ ਦੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਨਾਲ ਫਾਈਟੋਫੋਟੋਡਰਮੇਟਾਇਟਸ (ਚਮੜੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ) ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।”
ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਿਉਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਦੇ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਕਸਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ ਲਈ ਕੋਈ ਲਾਭ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨਤੀਜੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੋਜਸ਼, ਲਾਲੀ, ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਕਮੀ, ਇਹ ਫਿਣਸੀ ਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੈਕਅੱਪ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਚੰਗੇ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਡਾ. ਕੰਨਨਗਥ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, “ਜਦੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਚਮੜੀ ਦੀ ਰੁਟੀਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਡਾਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਫਿਣਸੀ ਇਲਾਜ ਦਵਾਈਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਬੈਕਅੱਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ, ਕਈ ਵਾਰ, ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਗੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇ ਤੁਹਾਡੀ ਚਮੜੀ ਖੁਸ਼ਕ/ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਵਿਕਲਪਿਕ/ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਜ਼ਮਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਮਾਹਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰੋ। ਮੁਹਾਂਸਿਆਂ ਲਈ ਟੂਥਪੇਸਟ, ਲਸਣ, ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਚਮਤਕਾਰੀ ਇਲਾਜ ਦੇ ਝੂਠੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ।”
Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.
