સારાંશ
એક સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે એક કલાક સુધી હેડફોન પહેરવાથી કાનમાં બેક્ટેરિયા 700 ગણો વધી જાય છે. અમે હકીકત-તપાસ કરી અને આ દાવો અડધો-સાચો હોવાનું જણાયું.
દાવો
એક વેબસાઈટ દ્વારા એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે,
કાનમાં હેડફોન પહેરવાથી બેક્ટેરિયા 700 ગણા વધી જાય છે.
ફેક્ટ ચેક
શું એક કલાક હેડફોન પહેરવાથી કાનના બેક્ટેરિયા 700 ગણા વધી જાય છે?
એક કલાક સુધી હેડફોન પહેરવાથી કાનમાં રહેલા બેક્ટેરિયા 700 ગણા વધી જાય છે એવા કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. હેડફોન પહેરવાથી કાનમાં બેક્ટેરિયામાં નોંધપાત્ર વધારો થઈ શકે છે તે વિચારને વિશ્વસનીય સંશોધન દ્વારા સમર્થન મળતું નથી.
બેક્ટેરિયા કુદરતી રીતે કાનની અંદર અને તેની આસપાસ હાજર હોય છે, અને તેમની વસ્તી વિવિધ કારણોસર છે, જેમ કે પર્યાવરણીય પરિસ્થિતિઓમાં ફેરફાર, સ્વચ્છતાની આદતો અને વ્યક્તિગત પરિબળોને લીધે વધઘટ થઈ શકે છે. જો કે, એકલા હેડફોન્સના ઉપયોગથી કાનના બેક્ટેરિયામાં આટલો નાટકીય વધારો થવાની શક્યતા નથી.
હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં હેડફોનના ઉપયોગથી કાનના ચેપની કોઈ ઘટના જોવા મળી નથી.
જો કે, એ વાત સાચી છે કે હેડફોન પહેરવાથી કાનમાં ભેજ અને ગરમી ફસાઈ શકે છે, જે બેક્ટેરિયાના વિકાસ માટે અનુકૂળ વાતાવરણ બનાવી શકે છે. આ ખાસ કરીને સાચું ત્યારે છે જયારે હેડફોન નિયમિતપણે સાફ કરવામાં ન આવે.
ઓનલાઈન જર્નલ ઓફ હેલ્થ એન્ડ એલાઈડ સાયન્સમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ઈયરફોનનો વારંવાર અને સતત ઉપયોગ કાનમાં બેક્ટેરિયાની વૃદ્ધિમાં વધારો કરે છે અને ઈયરફોનનું શેરિંગ કોમેન્સલ્સનું સંભવિત વેક્ટર હોઈ શકે છે.
ઉપરાંત, જે લોકો કાનમાં હેડફોન પહેરે છે તેમને ‘સ્વિમર્સ ઈયર’ વિકસવાનું જોખમ રહે છે, જે કાનની નહેરમાં લાંબા સમય સુધી પાણી રહે ત્યારે બેક્ટેરિયા અથવા ફૂગના કારણે થતો ચેપ છે.
વધુમાં, સસ્તી ગુણવત્તા અથવા ઇયરફોન્સનો અયોગ્ય ઉપયોગ ઘર્ષણને ઉત્તેજન આપી શકે છે, જે ત્વચાના તૂટવા તરફ દોરી જાય છે જે ચેપનું પોર્ટલ હોય શકે છે.
ENT વિશેષજ્ઞ ડૉ. પ્રિયાજીત પાણિગ્રહી, MBBS, DNB, અને MNAMS, આ વાતની પુષ્ટિ કરે છે અને જણાવે છે કે, “જ્યાં સુધી તમે એક સાફ ઈયરબડનો ઉપયોગ ન કરો ત્યાં સુધી હેડફોન અથવા ઈયરફોન કાનમાં બેક્ટેરિયામાં ક્યારેય વધારો નહીં કરે. હાડકાની નહેર પર જાડી ચામડી જેવા કુદરતી અવરોધો અને તમામ સુક્ષ્મજીવોને વળગી રહેતી મીણ ગ્રંથીઓની હાજરીને કારણે તંદુરસ્ત વ્યક્તિમાં બેક્ટેરિયા ભાગ્યે જ કાનની નહેર દ્વારા આક્રમણ કરે છે. “
તેથી, જ્યારે હેડફોન પહેરવાથી તમારા કાનમાં બેક્ટેરિયાની માત્રા 700 ગણી વધી જાય તે જરૂરી નથી, પરંતુ તમારા હેડફોનને નિયમિતપણે સાફ કરવા અને લાંબા સમય સુધી તેને પહેરવાનું ટાળવું મહત્વપૂર્ણ છે. જો તમને કાનમાં દુખાવો અથવા અસ્વસ્થતા થાય તો તમારે ડૉક્ટરને પણ જોવું જોઈએ.
હેડફોનનો ઉપયોગ સ્વાસ્થ્ય માટે કેવી રીતે હાનિકારક છે?
હેડફોનનો ઉપયોગ કરવો એ પ્રતિકૂળ હાનિકારક નથી પરંતુ ખોટી રીતે કરેલો લાંબા સમય સુધીનો ઉપયોગ ક્યારેક નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.તેની આડઅસરો નીચે મુજબ હોઈ શકે છે:
- ઘોંઘાટથી શ્રવણ શક્તિ ગુમાવવી(NIHL). હેડફોન્સના ઉપયોગ સાથે સંકળાયેલ સૌથી ગંભીર જોખમ NIHL છે. આ એક કાયમી સાંભળવાની ખોટ છે જે મોટા અવાજના સંપર્કમાં આવવાથી થઈ શકે છે. ઘોંઘાટ જેટલો મોટો, સાંભળવાની ખોટ થવામાં જેટલો ઓછો સમય લાગે છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ડબ્લ્યુએચઓ) ભલામણ કરે છે કે તમે 1-કલાકના સમયગાળા માટે તમારા હેડફોનનું વોલ્યુમ 85 ડેસિબલ (ડીબી)થી નીચે રાખો.
- ટિનીટસ. તે કાનમાં રિંગિંગ અથવા ગુંજતો અવાજ છે જે મોટા અવાજના સંપર્કમાં આવવાથી થઈ શકે છે. હેડફોન ટિનીટસ માટે મુખ્ય કારણ બની શકે છે.
- દબાણ દ્વારા થતું નુકસાન. હેડફોન કાનની નહેરમાં સીલ બનાવી શકે છે, જે કાનની અંદર દબાણ વધારી શકે છે. આ પીડા અને અસ્વસ્થતા તરફ દોરી શકે છે, અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં, તે કાનના પડદાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
- ત્વચામાં બળતરા. હેડફોન કાનની નહેરની ત્વચાને બળતરા કરી શકે છે. જો તમે લાંબા સમય સુધી હેડફોન પહેરો છો અથવા જો તમે એવા હેડફોનનો ઉપયોગ કરો છો જે નરમ, આરામદાયક સામગ્રીથી બનેલા ન હોય તો આવું થવાની શક્યતા વધુ છે.
કેટલાક લોકો એવું પણ માને છે કે બ્લૂટૂથ હેડફોનથી કેન્સર થાય છે. THIP મીડિયાએ આની ચકાસણી કરી અને આ દાવો ખોટો જણાયો.
ડૉ. પાણિગ્રહી જણાવે છે, “હેડફોન અથવા ઈયરફોનનો ઉપયોગ નીચેની પરિસ્થિતિઓમાં કાન માટે હાનિકારક છે.
A. લાંબા સમય સુધી ઉચ્ચ-વોલ્યુમ મ્યુઝિકનો ઉપયોગ કરવાથી શ્રવણશક્તિની કાયમી ખોટ થઈ શકે છે.
B. લાંબા સમય સુધી સોફ્ટ કવર વગર હાર્ડ મટિરિયલના ઇયરબડ્સનો ઉપયોગ કરવાથી કાનની નહેરમાં ભારે દુખાવો થાય છે.
C. તેનો ઉપયોગ કરવાથી આસપાસના સામાન્ય અવાજને અવરોધે છે, જે અકસ્માતો સર્જતા ટ્રાફિકમાં જોખમી બની શકે છે.”
હેડફોનનો ઉપયોગ કરતી વખતે કઈ સાવચેતીઓનું પાલન કરવું જોઈએ?
હેડફોનનો ઉપયોગ કરતી વખતે નીચેની સાવચેતીઓનું પાલન કરવું જોઈએ:
- વોલ્યુમ ઓછું રાખો.
- લાંબા સમય સુધી હેડફોનનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો.
- તમારા સંપર્કમાં આવતા અવાજની માત્રા ઘટાડવા માટે અવાજ-રદ કરતા હેડફોનોનો ઉપયોગ કરો, જે તમારી સુનાવણીને સુરક્ષિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
- ઇન-ઇયર હેડફોન કરતાં ઓવર-ઇયર હેડફોન પસંદ કરો.
- તમારા હેડફોનને નિયમિતપણે સાફ કરો.
- તમારા હેડફોનને અન્ય લોકો સાથે શેર કરશો નહીં.
જો તમને કોઈ દુખાવો અથવા અસ્વસ્થતા અનુભવાય, તો તમારા હેડફોનનો ઉપયોગ કરવાનું બંધ કરો. જો તમે હેડફોનનો ઉપયોગ કરતી વખતે તમારા કાનમાં કોઈ દુખાવો અથવા અસ્વસ્થતા અનુભવો છો, તો તરત જ તેનો ઉપયોગ કરવાનું બંધ કરો. જો પીડા અથવા અગવડતા દૂર ન થાય તો ડૉક્ટરની મુલાકાત લો.
Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.
