ફેક્ટ ચેક: શું ખાવાનો સોડા અને એલોવેરા સ્ટ્રેચ માર્ક્સની સારવાર કરી શકે છે?

સારાંશ

એક સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે બેકિંગ સોડા અને એલોવેરાનું મિશ્રણ સ્ટ્રેચ માર્ક્સ દૂર કરી શકે છે. અમે ફેક્ટ ચેક કર્યો અને આ દાવો ખોટો હોવાનું જણાયું.

દાવો 

એક વેબસાઇટ પર નીચે મુજબનો દાવો કરવામાં આવ્યો છે,

“પેટના સ્ટ્રેચ માર્કસ દૂર કરવા માટે એલોવીરા જેલનો ઉપયોગ કરી શકો છો.”

ફેક્ટ ચેક

સ્ટ્રેચ માર્ક્સ શું છે?

સ્ટ્રેચ માર્ક્સ એ ઇન્ડેન્ટેડ સ્ટ્રીક્સ છે જે ત્વચાને ઝડપથી અને તેની સ્થિતિસ્થાપક ક્ષમતાથી વધુ ખેંચવાથી થાય છે. આનુવંશિકતા અને ત્વચા પરના તાણની માત્રા સ્ટ્રેચ માર્ક્સ પેદા કરવામાં આવશ્યક ભૂમિકા ભજવે છે. અન્ય એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે એડ્રેનલ ગ્રંથિ દ્વારા ઉત્પાદિત કોર્ટિસોલ હોર્મોન ત્વચાની સ્થિતિસ્થાપકતા ઘટાડે છે.

વધુમાં, કોલેજન નામનું પ્રોટીન ત્વચાને વધુ સ્થિતિસ્થાપક બનાવવા માટે જવાબદાર છે. તેથી, જો ત્વચામાં પૂરતા પ્રમાણમાં કોલેજન ન હોય, તો સ્ટ્રેચ માર્ક્સ દેખાઈ શકે છે.

શું સ્ટ્રેચ માર્ક્સ કાયમ માટે દૂર કરી શકાય છે?

ના, આ વાત પૂરેપુરી સાચી નથી. સ્ટ્રેચ માર્ક્સને સંપૂર્ણપણે દૂર કરવાની ક્ષમતા ત્વચા પર આધારિત છે. સ્થાયી સારવારમાં સ્ટ્રેચ માર્કસની નીચે નવા સ્વસ્થ પેશીઓનું પુનઃનિર્માણ કરવામાં આવે છે જેથી નિશાનનો દેખાવ ઓછો થઈ જાય. ઉપલબ્ધ રાસાયણિક સારવાર કેસના આધારે સ્ટ્રેચ માર્ક્સને દૂર કરી શકે છે, પરંતુ ઘરેલું ઉપચાર માત્ર દેખાવને ઘટાડે છે.

ડર્મેટોલોજિસ્ટ, ડૉ. જ્યોતિ કન્નંગથ, સમજાવે છે, “સ્ટ્રેચ માર્કસ દૂર કરી શકાતા નથી, તે માત્ર ઘટાડી શકાય છે. અપૂર્ણાંક લેસરો, રેડિયો ફ્રીક્વન્સી, પીઆરપી વગેરે જેવી પ્રક્રિયાઓ વડે ટેક્ષ્ચરલ ફેરફારો અને રંગ પરિવર્તન સુધારી શકાય છે. સ્ટ્રેચ માર્ક્સની સારવાર માટે ઉપયોગમાં લેવાતા પ્રસંગોચિત ઉત્પાદનોનો ઓછામાં ઓછા 3-6 મહિના સુધી નિયમિત ઉપયોગ કરવામાં આવે તો તે ઝાંખા પડી શકાય છે.”

શું ખાવાનો સોડા અને એલોવેરા સ્ટ્રેચ માર્ક્સની સારવાર કરી શકે છે?

ના. બેકિંગ સોડા અને એલોવેરાનું મિશ્રણ સ્ટ્રેચ માર્કસની સારવાર કરી શકે છે તે સાબિત કરવા માટે કોઈ વિશ્વસનીય વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. આ બે ઘટકો છે જે ઘણીવાર વિવિધ રીતે ત્વચાના સંભાળ માટે સૂચવવામાં આવે છે. જો કે, જ્યારે સ્ટ્રેચ માર્ક્સની સારવારની વાત આવે છે, ત્યારે આ બંનેની અસરકારકતા મર્યાદિત જણાય છે.

ડૉ પરવાઝ મથારુ, MBBS, MD (ત્વચારશાસ્ત્ર) જણાવે છે, “આ સમજવા માટે, ચાલો આપણે સ્ટ્રેચ માર્ક્સ કેમ બને છે તે સમજીએ. મુખ્ય પેથોલોજી ત્રણ ઘટકોની આસપાસ ફરે છે જેમ કે કોલેજન, ઇલાસ્ટિન અને ફાઈબ્રિલીન. જે આપણી ત્વચામાં પહેલેથી જ હાજર હોય છે. આપણા શરીરના વજનમાં આકસ્મિક ફેરફારો આ પ્રોટીન વચ્ચે ખરાબ ક્રિયાપ્રતિક્રિયાનું કારણ બને છે અને જુ સ્ટ્રેચ માર્કસ તરીકે ઓળખાય છે. તેથી તેમની સારવારનો મુખ્ય આધાર સંતુલન પુનઃસ્થાપિત કરવા પર છે, જે મુશ્કેલ છે પરંતુ અશક્ય નથી.

એવા કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી કે એલોવેરા અને ખાવાનો સોડા કોલેજન અથવા ઈલાસ્ટિન પર કોઈપણ પ્રકારની ઊંડી અસર કરી શકે છે. વાસ્તવમાં, તે બંને ઉપરછલ્લા કાર્ય કરે છે, જેમાં એલોવેરા એક સુખદાયક મોઇશ્ચરાઇઝિંગ એજન્ટ તરીકે અને ખાવાનો સોડા રાસાયણિક બળતરા દૂર કરવા માટે કામ કરે છે. ઉપરાંત, તેઓ દરેકને અનુકૂળ ન હોઈ શકે અને પ્રતિકૂળ ઘટનાઓનું કારણ બને છે જે મદદ કરતાં વધુ નુકસાન તરફ દોરી જાય છે. તેથી, મહેરબાની કરીને ઘરે આવા ઉપાયો અજમાવવા ન જોઈએ. કારણ કે, તે બિલકુલ સલામત અને મદદરૂપ નથી.”

સ્ટ્રેચ માર્કસ, જેને સ્ટ્રાઇ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, જ્યારે વૃદ્ધિમાં વધારો, સગર્ભાવસ્થા અથવા વજનમાં વધારો થવાને કારણે ત્વચા ઝડપથી ખેંચાય ત્યારે બને છે. તેઓ ત્વચા પર સાંકડી, વિસ્તરેલ છટાઓ તરીકે દેખાય છે અને સંપૂર્ણપણે દૂર કરવા માટે પડકારરૂપ બની શકે છે. જ્યારે ત્યાં ઘણી બધી સારવારો ઉપલબ્ધ છે, ત્યાં સ્ટ્રેચ માર્ક્સ માટે કોઈ ચોક્કસ ઈલાજ નથી, સારવાર માત્ર તેમને આછા બનાવી શકે છે.

બેકિંગ સોડાનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે એક્સ્ફોલિયન્ટ તરીકે થાય છે અને તે ત્વચાના મૃત કોષોને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે, પરંતુ સ્ટ્રેચ માર્ક્સ ઘટાડવા અથવા દૂર કરવા પર તેની કોઈ સાબિત અસર નથી. પરંતુ તે સ્ટ્રેચ માર્ક્સ માટે લક્ષિત સારવાર નથી. ઉપરાંત, ત્વચારોગ વિજ્ઞાનીઓ ત્વચા પર ખાવાના સોડાની ભલામણ કરતા નથી. કારણ કે, તે કુદરતી તેલને દૂર કરી ત્વચામાં બળતરા પેદા કરી શકે છે.

ડૉ. ઇરમ કાઝી, MD (ત્વચારશાસ્ત્ર) કહે છે, “હું ઘરગથ્થુ ઉપચાર તરીકે બેકિંગ સોડાને ક્યારેય સૂચવીશ નહીં. તે ત્વચા માટે નુકસાનકારક નીવડી શકે છે. તે એટલા માટે છે કારણ કે, બેકિંગ સોડા ત્વચાના પીએચમાં દાખલ થઈ શકે છે. ત્વચાનો સામાન્ય pH 4.5-5.5 ની વચ્ચે હોય છે. આ pH ત્વચાને સ્વસ્થ રાખે છે અને તેની આસપાસ રક્ષણાત્મક તેલ અવરોધ બનાવે છે અને તેને તંદુરસ્ત તેલથી સારી રીતે ભેજયુક્ત રાખે છે અને તેને બેક્ટેરિયાથી પણ સુરક્ષિત રાખે છે. બીજી તરફ, ખાવાનો સોડા 9 નું pH ધરાવે છે. આમ ત્વચા પર મજબૂત આલ્કલાઇન બેઝ લગાવવાથી ત્વચામાંથી કુદરતી રક્ષણાત્મક તેલ દૂર થઈ શકે છે અને તેનાથી બેક્ટેરિયલ ચેપ લાગવાની સંભાવના વધી જાય છે. ઉપરાંત, ખાવાનો સોડા ત્વચામાં બળતરા પેદા કરી શકે છે જે ખીલને વધુ ખરાબ કરી શકે છે અને ત્વચાની કાળાશ તથા ડાઘમાં વધારો કરી શકે છે. તે ત્વચાની શુષ્કતામાં પણ વધારો કરી શકે છે જે ત્વચાના તેલના વધુ ઉત્પાદનનું કારણ બને છે અને ખીલ વધુ ફાટી જાય છે જે ડાઘમાં પરિણમે છે.”

નેશનલ સેન્ટર ફોર કોમ્પ્લીમેન્ટરી એન્ડ ઈન્ટીગ્રેટિવ હેલ્થ કહે છે કે, કુંવારપાઠુંના તમામ કથિત ફાયદાઓને સમર્થન આપવા માટે પૂરતા ચોક્કસ પુરાવા નથી, જો કે તેનો ઉપયોગ ત્વચા પર કરવામાં આવે ત્યારે સલામત છે. તેમાં સુખદાયક અને હાઇડ્રેટિંગ ગુણધર્મો છે. જે બળતરા ઘટાડવામાં અને ત્વચાના ઉપચારને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરી શકે છે. ત્વચાને મોઇશ્ચરાઇઝ કરવા અને સંભવિત રૂપે શાંત કરવા માટે તે અસરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં સ્થાનિક રીતે લાગુ કરી શકાય છે. પરંતુ તાજા સ્ટ્રેચ માર્ક્સ પર તેની નોંધપાત્ર અસર થવાની શક્યતા નથી.

જો કે, ડો. જ્યોતિ કન્નંગથ એલોવેરાના ઉપયોગ પર ટિપ્પણી કરીને જણાવે છે કે, “એલોસીન, એલોવેરામાંથી મેળવેલા સંયોજને ટાયરોસીનેઝને સ્પર્ધાત્મક રીતે અટકાવવાની ક્ષમતા દર્શાવી છે, જે ત્વચાનો રંગ બદલવા માટે જવાબદાર એન્ઝાઇમ છે. જો કે, કુંવારપાઠાની તૈયારીઓને કારણે અતિસંવેદનશીલતા અને ત્વચાકોપનું દસ્તાવેજીકરણ કરતા ઘણા પ્રકાશિત કેસ અહેવાલો છે.”

ડૉ. સૌમ્યા સચદેવા, કન્સલ્ટન્ટ ડર્મેટોલોજિસ્ટ સૂચવે છે, “કુંવારપાઠું સ્ટ્રેચ માર્ક્સ સાથે સંકળાયેલ ખંજવાળ ઘટાડે છે અને અમુક અંશે પ્રગતિ અટકાવે છે. પરંતુ એકલા એલોવેરા એ સ્ટ્રેચ માર્કસથી સંપૂર્ણપણે છુટકારો મેળવવાનો ઉપાય નથી, પણ તે ખંજવાળ ઘટાડવા માટે ઉપયોગી થઈ શકે છે. વધુમાં, સ્ટ્રેચ માર્કસ માટે બેકિંગ સોડાની ભલામણ કરવામાં આવતી નથી, કારણ કે, તે કોન્ટેક્ટ ડર્મેટાઇટિસનું કારણ બની શકે છે જે સ્ટ્રેચ માર્ક્સની જગ્યાઓ પર લાલાશ, ખંજવાળ અને સ્કેલિંગ તરફ દોરી જાય છે.

સ્ટ્રેચ માર્ક્સના દેખાવને ઘટાડવા માટે આદર્શ સારવાર શું છે?

સ્ટ્રેચ માર્ક્સના દેખાવને ઘટાડવા માટે કોઈ એક આદર્શ સારવાર નથી. ખરેખર, તો સારવાર વ્યક્તિની ત્વચાના પ્રકાર, સ્ટ્રેચ માર્ક્સની તીવ્રતા અને તેમના બજેટ પર આધાર રાખે છે.

જો કે, સ્ટ્રેચ માર્ક્સની કેટલીક સૌથી સામાન્ય સારવારમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

ટોપિકલ ક્રિમ અને મલમ.  બજારમાં સંખ્યાબંધ સ્થાનિક ક્રિમ અને મલમ ઉપલબ્ધ છે જે સ્ટ્રેચ માર્ક્સના દેખાવને ઘટાડવામાં મદદ કરવાનો દાવો કરે છે.

લેસર ઉપચાર. તે વધુ આક્રમક સારવાર છે, જે સ્ટ્રેચ માર્ક્સના દેખાવને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. લેસર થેરાપી કોલેજન અને ઇલાસ્ટિનના ઉત્પાદનને ઉત્તેજીત કરીને કામ કરે છે, જે ત્વચાના દેખાવમાં સુધારો લાવી શકે છે. 

માઇક્રોડર્માબ્રેશન. તે એક ધીમી સારવાર છે, જે ત્વચાને એક્સ્ફોલિયેટ કરવામાં અને સ્ટ્રેચ માર્ક્સનો દેખાવ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.

રેડીઓ તરંગ. તે ધીમી  સારવાર છે જે કોલેજન અને ઇલાસ્ટિનના ઉત્પાદનને ઉત્તેજીત કરવા માટે ગરમીનો ઉપયોગ કરે છે.

ડર્માબ્રેશન. તે વધુ આક્રમક સારવાર છે જે ચામડીના ઉપરના સ્તરને દૂર કરવા માટે ફરતા બ્રશનો ઉપયોગ કરે છે. તે સ્ટ્રેચ માર્કસના દેખાવને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, પરંતુ તે વધુ પીડાદાયક પણ હોઈ શકે છે અને અન્ય સારવારો કરતાં વધુ લાંબો પુનઃપ્રાપ્તિ સમય હોઈ શકે છે.

સ્ટ્રેચ માર્ક્સ માટે કોઈપણ સારવાર શરૂ કરતા પહેલા ત્વચારોગ વિજ્ઞાનીનો સંપર્ક કરવો મહત્વપૂર્ણ છે. કારણ કે, તે તમારી વ્યક્તિગત જરૂરિયાતો માટે શ્રેષ્ઠ સારવારનો કોર્સ નક્કી કરવામાં તમારી મદદ કરી શકે છે.

Disclaimer: Medical Science is an ever evolving field. We strive to keep this page updated. In case you notice any discrepancy in the content, please inform us at [email protected]. You can futher read our Correction Policy here. Never disregard professional medical advice or delay seeking medical treatment because of something you have read on or accessed through this website or it's social media channels. Read our Full Disclaimer Here for further information.